Renate Dorrestein verkent het terrein van de schrijfblokkade

Het verhaal blijkt met een proloog te beginnen, en dat terwijl Dorrestein ‘een pesthekel aan prologen’ heeft. Hoe hard en monter ze ook werkt, De schoondochter wil maar niet vlotten. Na een half jaar is het genoeg. Renate Dorrestein klikt op ‘delete’. Een half jaar werk in de virtuele prullenbak. Writer’s block, concludeert de schrijfster zelf. En wat doet een schrijfster met een writer’s block? Die schrijft er een boek over. Onder de titel De blokkade verkent Renate Dorrestein het even gevreesde als mysterieuze terrein van de schrijfblokkade.

Het zijn intrigerende woorden die Dorrestein gebruikt voor de start van het schrijfproces van De schoondochter: ‘Zo blijkt het te beginnen met een lange proloog.’ Het blijkt te beginnen, alsof Dorrestein zelf niet de inhoud van haar boeken bepaalt. Meerdere keren verhaalt ze dat haar romans haar vaak zomaar komen aanwaaien. Die verrassing is de basis voor haar schrijverschap:

‘Ik behoorde tot het soort schrijvers die als wandelaar hun huis verlaten zonder een kaart mee te nemen, erop vertrouwend dat de weg ze wel zal leiden, met veel mooie avonturen voor de boeg. In die optiek heeft schrijven niets te maken met plannen of vooruitzien.’

[dropcap]Noem het een naïeve of wat al te geromantiseerde poëtica, het is wel de manier waarop Dorrestein in een krappe dertig jaar een omvangrijk oeuvre bij elkaar heeft geschreven. En dat nu net deze veelschrijfster door een writer’s block om de oren wordt geslagen is voor haar net zo onbegrijpelijk als voor haar omgeving. Wanhopig op zoek naar een antwoord op de vraag hoe haar dít heeft kunnen overkomen, graaft de schrijfster zich metersdiep in het onderwerp in. De blokkade is het verslag van die wanhopige zoektocht. Dorrestein gaat te rade bij collega-schrijvers (Thomas Rosenboom), literatuur over het writer’s block. Ze zoekt contact met neurowetenschappers, psychologen en filosofen. De hoeveelheid interessante materie die dat oplevert doet even de gedachte aan een gefingeerd writer’s block in dienst van de literatuur boven drijven, maar Dorresteins woordkeus en openhartige zelfkritiek is te overtuigend om die stelling overeind te houden.[/dropcap]

[dropcap]Terwijl de gedachte aan het schrijven aan een nieuwe roman, of alleen al het passeren van haar werkkamer haar fysiek misselijk maakt, probeert Dorrestein uit alle macht om het onderliggende probleem boven te tafel te krijgen. Want dat ‘writer’s block’ een té vaag begrip is, om het daadwerkelijke probleem te zijn, weet ze zelf ook wel. De blokkade wordt veroorzaakt door iets anders. Maar wat?[/dropcap]

Kenners van Dorresteins werk weten het antwoord waarschijnlijk wel. Natuurlijk heeft het met de zelfmoord van haar zus te maken. Die gebeurtenis vormde de basis van haar romandebuut Buitenstaanders (1983). Het is de rode draad in haar oeuvre en nu dus ook in (de oplossing van) haar schrijfblokkade. Het is wellicht net zo naïef en vals-romantisch als Dorresteins ‘poëtica’, maar het is niet de uitkomst van haar zoektocht, het is de zoektocht zelf die de interessante kern van De blokkade vormt. Het toont het schrijversvak zoals het is; vol vertwijfeling en onzekerheid, maar ook vol liefde voor het woord, het verhaal en de personages. De blokkade is een welkome aanvulling op de literatuur over het schrijverschap.

Boekgegevens

Renate Dorrestein, De blokkade, Uitgeverij Podium, ISBN 978 90 575 9562 2 (€ 17,50)

Dit artikel is eerder verschenen in de Boekenkrant editie van april 2013.