Boekenprijzen: een overzicht

Nederland en Vlaanderen kennen een rijke prijzengeschiedenis voor boeken. Er wordt soms echter zoveel uitgereikt, dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Daarom heeft de redactie gepoogd een helder overzicht te maken. Mis je nog iets? Laat het ons dan vooral weten! 

Jeugd 
Beste Boek voor Jongeren 
Het Beste Boek voor Jongeren wordt ieder jaar uitgereikt om de aandacht te vestigen op goede en leuke boeken, geschikt voor jongeren van 15 t/m 18 jaar. Deze titels moeten aansluiten bij de belevingswereld van jongeren en zo het leesplezier aanwakkeren. De tien meest aansprekende boeken van het voorgaande kalenderjaar maken kans en worden door een vakjury speciaal aanbevolen aan een jury van jongeren die vervolgens bepalen welk boek het beste is. 

De Inktaap 
De Inktaap is een literaire jongerenprijs voor de Nederlandse literatuur. Jongeren van 15 t/m 19 jaar uit de bovenbouw van het voortgezet onderwijs lezen de winnende titels van de BookSpot Literatuurprijs, de BNG Bank Literatuurprijs en de Libris Literatuurprijs en kiezen daaruit hun favoriet. De Inktaap is een programma van Passionate Bulkboek en Stichting Lezen en wordt mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Letterenfonds. 

Jonge Jury 
De Jonge Jury daagt jongeren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs uit om jeugdboeken te lezen en het mooiste boek te kiezen. Tijdens de Dag van de Jonge Jury wint de auteur van het boek met de meeste stemmen de Prijs van de Jonge Jury. 
Stichting Lezen en Passionate Bulkboek willen er met de Jonge Jury voor zorgen dat jongeren met plezier lezen en een mening hebben over de boeken die ze lezen.  

Kinderjury 
Alle kinderen in Nederland van 6 t/m 12 jaar vormen samen de Kinderjury en bepalen met elkaar welk boek het beste boek is en de belangrijkste lezersprijs voor kinderboeken in ontvangst mag nemen. De Kinderjury is de enige prijs voor kinderboeken helemaal door kinderen zelf bepaald. Initiatiefnemers zijn het CPNB en Stichting Lezen. 

Woutertje Pieterse Prijs 
De Woutertje Pieterse Prijs is een prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige kinder- of jeugdboek. De jury bekroont sinds 1988 kinderboeken die uitzonderlijk zijn voor wat betreft taal, genre, thema, illustratie, vorm en/of vormgeving. Het doel van de prijs is het bevorderen van de kwaliteit van het Nederlandstalig kinder- en jeugdboek. 
De jury beoordeelt het volledige aanbod aan kinder- en jeugdboeken dat verscheen in het kalenderjaar voorafgaand aan het jaar van bekroning en nomineert minimaal drie en maximaal zes titels. Een van deze titels wint de Woutertje Pieterse Prijs, bestaande uit een oorkonde en een geldbedrag van € 15.000. Iedere genomineerde titel wordt beloond met € 1.000. De prijs wordt vanaf 2019 mogelijk gemaakt door de Brook Foundation en De Versterking. 

Archeon Thea Beckmanprijs 
De Archeon Thea Beckmanprijs is een prijs voor het beste historische jeugdboek en wordt ieder jaar uitgereikt in het derde weekend van september in Archeon. In de even jaren wordt de Thea Beckmanprijs uitgereikt aan boeken van de leeftijdscategorie tot 12 jaar, in de oneven jaren aan de categorie 12 jaar en ouder. Een jury van kinderen in de leeftijd 8 t/m 12 jaar reikt in de even jaren de Jonge Beckmanprijs uit. Het bekroonde boek moet aantrekkelijk zijn voor de doelgroep; informatief en historisch betrouwbaar zijn; van literaire kwaliteit zijn. 
De Archeon Thea Beckmanprijs wordt uitgereikt tijdens het jaarlijkse schrijversweekend van de Schrijvers van de Ronde Tafel in het Archeon. Er is een geldprijs van € 1.000 en een oorkonde aan verbonden. De winnaar van de Jonge Beckmanprijs ontvangt een geldprijs van € 500 en een oorkonde. Ieder jaar wordt een groslijst samengesteld van titels die verschenen zijn voor 1 april in het jaar van de uitreiking; uitgevers worden uitgenodigd hiervoor titels aan te melden bij het Archeon. Titels die daarna verschijnen, dingen mee in een volgende editie.  

Nienke van Hichtum-prijs 
Tweejaarlijkse jeugdliteratuurprijs van de gemeente Den Haag, die door de Jan Campert-Stichting uitgereikt wordt. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking van € 6.000 die gewoonlijk in januari plaatsvindt. 

Hotze de Roosprijs 
Prijs die jaarlijks aan een debuterende kinderboekenschrijver wordt uitgereikt. Schoolkinderen van groep 6/7 van alle 16 basisscholen in de Zaanstreek kunnen hiervoor hun stem uitbrengen. De prijs is vernoemd naar Hotze de Roos, auteur van onder andere De Kameleon, die uit deze streek kwam. De gemeente Zaanstad reikt de prijs van € 4.500 uit. 

Prentenboek van het Jaar 
De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) stelt ieder jaar in opdracht van Stichting Lezen ter gelegenheid van De Nationale Voorleesdagen een Prentenboek Top 10 samen en wijst een Prentenboek van het Jaar aan. Het belangrijkste criterium bij het kiezen van het Prentenboek van het Jaar is dat het boek, naast een goed verhaal en aantrekkelijke illustraties, voldoende aanknopingspunten biedt voor interactie met peuters en kleuters voor verwerking in hun spel. Zowel een oorspronkelijk Nederlandse uitgave alsook een vertaling kan voor een voordracht in aanmerking komen. 

Griffels  
Griffels worden door de Stichting CPNB jaarlijks toegekend aan de best geschreven kinderboeken van het afgelopen jaar. Voor de Zilveren Griffels zijn er zes categorieën: vier in de leeftijden 0-15 jaar; informatieve uitgaven voor kinderen; poëzie voor kinderen. Per categorie kunnen er door de Griffeljury twee boeken met een Zilveren Griffel worden bekroond. Eén van de Nederlandstalige Zilveren Griffels kan vervolgens door de Griffeljury bekroond worden met de Gouden Griffel. De Gouden Griffel is de populairste boekenprijs in Nederland en de belangrijkste prijs voor Nederlandse jeugdliteratuur. 

Penselen 
Penselen worden door de Stichting CPNB jaarlijks toegekend aan de best geïllustreerde kinderboeken van het afgelopen jaar. De Penseeljury kan per categorie twee boeken met een Zilveren Penseel bekronen, waarbij de categorieën als volgt benoemd zijn: prentenboeken; geïllustreerde kinderboeken; geïllustreerde jeugdboeken; informatief. Voor een Gouden Penseel komt uitsluitend in aanmerking een door een Nederlandse of Vlaamse uitgeverij in de Nederlandse taal uitgegeven kinderboek van een binnen het Nederlands grensgebied wonende illustrator. 

Gouden Poëziemedaille en Poëziesterren 
De Gouden Poëziemedaille wordt tweejaarlijks door een vakjury toegekend aan de beste Nederlandstalige kinderpoëziebundel. Een kinderjury kent vier Poëziesterren toe. Het Vlaamse Poëziecentrum en CANON Cultuurcel zijn de initiatiefnemers. De laureaten winnen geen geldprijs. De focus van het initiatief is gericht op het vergroten van de aandacht voor kinderpoëzie. Alle middelen worden geïnvesteerd in acties om deze doelstelling te realiseren. 

Boekenleeuw  
De Boekenleeuw is een jaarlijkse Vlaamse literatuurprijs voor het beste Nederlandstalige jeugdboek van de Lage Landen uit het voorbije jaar. De organisatie is in handen van Boek.be die de prijs van € 2.500 uitreikt in het kader van de jeugdboekenweek. 

Boekenpauw 
Een jaarlijkse Vlaamse prijs voor de illustrator van het beste kinderboek van de Lage Landen uit het voorgaande jaar. De organisatie is in handen van Boek.be die de prijs van € 2.500 uitreikt in het kader van de jeugdboekenweek. 

Sardes Leespluim 
De Sardes-Leespluim is een bekroning van kwalitatief goede en veelzijdig bruikbare (prenten)boeken voor jonge kinderen (0-6 jaar) om hen te prikkelen tot lezen en hun leesplezier en taalvaardigheid te bevorderen. De Sardes-Leespluim dient ter inspiratie van professionals die met jonge kinderen werken in de kinderopvang en het kleuteronderwijs. Een onafhankelijke jury houdt bij de beoordeling rekening met de inzetbaarheid van de boeken met groepen jonge kinderen. 

Kinderboekwinkelprijs 
De Kinderboekwinkelprijs is een literatuurprijs die elk jaar door de Samenwerkende Kinderboekwinkels wordt toegekend aan een in het Nederlands geschreven of vertaald kinderboek dat niet is bekroond door de jury’s voor de Gouden en Zilveren Griffels en Penselen en de Woutertje Pieterse Prijs. 

Apeldoorns uiltje 
CODA, het cultuurhuis van Apeldoorn, organiseert elk jaar het educatieve programma Kinderjury in de Klas. Basisschoolklassen lezen gezamenlijk boeken waarna ze in de Kinderboekenweek het beste kinderboek aanwijzen. De winnende auteur ontvangt een beeld van het Apeldoornse uiltje. 

Oeuvre 
Prijs der Nederlandse Letteren 
De Prijs der Nederlandse Letteren is de meest prestigieuze literaire prijs in het Nederlandse taalgebied en onderscheidt auteurs van belangrijke, oorspronkelijk in het Nederlands geschreven letterkundige werken. De prijs wordt eens per drie jaar toegekend aan een auteur van wie het oeuvre een belangrijke plaats inneemt in de Nederlandstalige literatuur. De prijs van € 40.000 wordt gefinancierd door de Taalunie. De organisatie ligt beurtelings in handen van Literatuur Vlaanderen en het Nederlands Letterenfonds. 
De onderscheiding heeft als doel de Nederlandstalige cultuur, binnen en buiten het taalgebied, onder de aandacht te brengen. De prijs onderstreept bovendien het feit dat in het Nederlands kwalitatief hoogstaande literatuur wordt geschreven. De prijs wordt afwisselend uitgereikt door de Nederlandse en de Belgische Koning. 

Theo Thijssenprijs 
Een driejaarlijkse Nederlandse literatuurprijs die wordt toegekend aan een schrijver van oorspronkelijk Nederlandstalige jeugd- of kinderliteratuur. De prijs wordt niet verbonden aan een specifiek werk, maar betreft het complete oeuvre van de auteur. De Stichting P.C. Hooft-prijs reikt het bedrag van € 60.000 uit. 

P.C. Hooft-prijs 
De P.C. Hooft-prijs is de belangrijkste Nederlandse literatuurprijs voor een oeuvre. Deze prijs wordt jaarlijks toegekend, afwisselend voor verhalend proza, beschouwend proza en poëzie. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking, die gewoonlijk plaatsvindt rond de sterfdag van P.C. Hooft, 21 mei. Het prijzengeld bedraagt € 60.000 euro, daarbij hoort een oorkonde en een bronzen beeldje van P.C. Hooft, een replica van een buste gemaakt door Frits Sieger, die in de Amsterdamse Jan Luijkenstraat staat. 

Constantijn Huygens-prijs 
Jaarlijkse oeuvreprijs van de gemeente Den Haag, die door de Jan Campert-Stichting uitgereikt wordt. Sinds 2017 is er een geldbedrag van € 12.000 aan verbonden. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking die gewoonlijk in januari plaatsvindt.  

BNG Bank Literatuurprijs 
De BNG Bank Literatuurprijs is een oeuvreprijs bedoeld voor Nederlandstalige auteurs van 40 jaar of jonger, die twee of meer literaire prozawerken op hun naam hebben staan en die nog niet doorgebroken zijn. Ook hebben ze geen grote literaire prijs gewonnen. De winnaar ontvangt een bedrag van € 15.000 en een sculptuur. De prijs wordt uitgereikt door BNG Cultuurfonds, een initiatief van BNG Bank, die in het algemeen activiteiten en jong talent stimuleert op het gebied van kunst en cultuur. 

Anna Blamanprijs 
De Anna Blaman Prijs wordt driejaarlijks toegekend aan een waardevol auteurschap in en voor Rotterdam en daarmee de bevordering van het literaire klimaat in Rotterdam en omgeving. Alleen schrijvers die wonen of werken in de regio Rotterdam of op een andere manier nauw verbonden zijn met de stad, komen in aanmerking. De prijs bestaat uit een bokaal en een bedrag van € 10.000. De Anna Blaman Prijs is een project van Passionate Bulkboek en wordt mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Letterenfonds, de Gemeente Rotterdam en de Van Leeuwen Van Lignac Stichting. 

Frans Kellendonk-prijs 
De Frans Kellendonk-prijs is een literaire prijs die sinds 1993 elke drie jaar wordt toegekend aan een auteur jonger dan veertig jaar voor een Nederlands literair werk of oeuvre dat getuigt van een onafhankelijke en originele kijk op maatschappelijke of existentiële problematiek. Combinaties met andere literaire uitingsvormen (vertaling, voordracht, journalistiek) zijn mogelijk. De prijs wordt toegekend door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en is ingesteld op initiatief van de Stichting Frans Kellendonk Fonds. 

Knack Hercule Poirotprijs 
Jaarlijkse literatuurprijs voor de beste Vlaamse misdaadroman. De naam verwijst naar de fictieve Belgische detective uit de boeken van Agatha Christie. Aan de prijs is een geldsom van € 5.000 verbonden. Het doel van de prijs is de Vlaamse thrillerauteurs een duwtje in de rug geven. 

C.C.S. Croneprijs 
Een driejaarlijkse oeuvreprijs van € 10.000 die wordt uitgereikt aan een aan Utrecht verbonden auteur. De Gemeente Utrecht, ILFU en Het Literatuurhuis dragen zorg voor de jurering en uitreiking. 

Fictie 
Libris Literatuurprijs 
Jaarlijkse prijs voor in het voorgaande kalenderjaar nieuw verschenen oorspronkelijk Nederlandstalige literaire romans voor volwassenen. Een van de sponsor en bestuur onafhankelijke jury wordt in het voorjaar geïnstalleerd en heeft een jaar de tijd om de door de uitgever ingezonden boeken te lezen. De jury komt tien keer bij elkaar. Van de ca. 200 inzendingen worden achttien romans voor de longlist gekozen die eind januari of begin februari gepubliceerd wordt. In maart worden de zes beste romans genomineerd en in mei maakt de juryvoorzitter de winnaar bekend. In de tussentijd is dan alweer een nieuwe jury aan het werk voor de prijs van het jaar daarop. De coördinatie berust bij de secretaris van de Stichting Literatuur Prijs. 
Aan een nominatie is een bedrag van € 2500 verbonden, dat na afloop van de nominatiebekendmaking aan elk van de zes auteurs wordt uitgereikt. De bekroonde laureaat ontvangt op de avond van de prijsuitreiking nog eens € 50.000. Het totale prijzengeld van de Libris Literatuur Prijs bedraagt daarmee € 65.000. De winnaar ontvangt sinds 2016 bovendien een bronzen legpenning, ontworpen door Irma Boom. 

Boekhandelsprijs 
De Nederlandse Boekhandelsprijs is een literatuurprijs die sinds 2015 jaarlijks wordt toegekend aan een oorspronkelijk Nederlandstalig literair werk. De prijs is geen jury- of publieksprijs, maar een verkiezing onder de boekverkopers van Nederland, die elke dag met boeken bezig zijn.  
De prijs is bestemd voor een werk dat in de ogen van de boekverkopers meer aandacht verdient. Er zijn geen genomineerden, er kan gekozen worden uit alle oorspronkelijk in het Nederlands uitgegeven boeken die zijn verschenen in het afgelopen jaar. Iedereen die in een boekhandel werkt kan zijn of haar favoriete boek voordragen. De prijs bestaat uit een landelijke advertentiecampagne en een speciale luxe boekhandelsprijs-editie van het boek (die door boekhandels na de uitreiking grootscheeps wordt ingekocht). Daarnaast is de prijs een grote stap op weg naar een vertaling. De Boekhandelsprijs is een initiatief van boekhandelaar en voormalig ‘De Wereld Draait Door’-boekpanellid Gerda Aukes. Sinds 2017 is Novamedia sponsor van de prijs en wordt deze jaarlijks uitgereikt in Boekhandel Scheltema te Amsterdam.  

J.M.A. Biesheuvelprijs
De J.M.A. Biesheuvelprijs wordt jaarlijks door een jury toegekend aan de beste oorspronkelijk in het Nederlands geschreven en uitgegeven verhalenbundel van het voorgaande jaar. De bundel dient verhalen van één auteur te bevatten; bundels die in eigen beheer zijn uitgegeven kunnen niet meedingen. Het prijzengeld is variabel en wordt opgehaald door middel van crowdfunding. Voorafgaand aan de prijsuitreiking publiceert de jury een shortlist van drie tot vijf titels. Afzonderlijke verhalen, heruitgaven en bundelingen eerder (in boekvorm) verschenen verhalen komen niet in aanmerking voor de prijs. De Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (SLAA) verzorgt de uitreiking in de Week van het Korte Verhaal. 

F. Bordewijk-prijs 
Jaarlijkse prijs van de gemeente Den Haag voor het beste Nederlandstalige prozaboek, die door de Jan Campert-Stichting uitgereikt wordt. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking van € 6.000 die gewoonlijk in januari plaatsvindt. 

Hebban Thrillerprijs 
De Hebban Thrillerprijs is geen publieksprijs maar een lezersjuryprijs. Ongeveer honderd ervaren thrillerlezers lezen de boeken die op de longlist staan. Zij bepalen de shortlist die wordt gelezen door een professionele jury. De genomineerde boeken zijn tussen 1 maart van het voorgaande jaar en het huidige jaar oorspronkelijk in het Nederlands verschenen. Het winnende boek wordt in juni bekendgemaakt en ontvangt een Award en een promotiepakket ter waarde van € 2.500 op Hebban, aangevuld met een campagne uitgevoerd door de uitgeverij. 

Gouden Strop  
De Gouden Strop is de prijs voor de beste (oorspronkelijk) Nederlandstalige spannende roman. De prijs is in het leven geroepen door het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs, en genoemd naar het gelijknamige boek van Joop van den Broek. Aan deze prijs is een geldprijs van € 10.000 en een sculptuur verbonden. 

Schaduwprijs 
De Schaduwprijs is een aanmoedigingsprijs van € 1000, ingesteld door het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs, die jaarlijks wordt uitgereikt aan de auteur van het spannendste (oorspronkelijk) Nederlandstalige debuut. 

Boekenbon Literatuurprijs 
De Boekenbon Literatuurprijs is de bekroning van het beste Nederlandstalige literaire boek waarbij het niet uitmaakt of het fictie of non-fictie is. De Boekenbon Literatuurprijs wordt jaarlijks toegekend door een jury van beroepslezers uit Nederland en Vlaanderen. Deze jury wordt benoemd door de Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs. De auteur van het bekroonde boek ontvangt een bedrag van € 50.000. Dit bedrag moet de auteur in staat stellen ongestoord te werken aan een volgend boek. 

El Hizjraprijs 
De jaarlijkse El Hizjra Literatuurprijs is een uniek initiatief dat elders in Europa navolging heeft gekregen. El Hizjra (de migratie) spant zich in om een meer genuanceerd beeld van de Arabische en islamitische gemeenschap te bevorderen bij zowel het Nederlandstalige als Arabische publiek. Pers, publiek, uitgevers en beleidsmakers beschouwen het als een prestigieuze prijs die garant staat voor de ontdekking van jong schrijftalent met een biculturele achtergrond. Een podiumplaats vormt regelmatig de springplank naar een literaire loopbaan. Tijdens de Nacht van de Arabische literatuur houden de genomineerden een voordracht waarna een prijs voor proza en poëzie uitgereikt wordt. 

Hans Vervoort Prijs
De Hans Vervoort Prijs voor ‘verhalend proza van neerslachtige en toch opbeurende aard’ wordt jaarlijks uitgereikt op 22 april. Hans Vervoort vindt dat er in de Nederlandse literatuur te weinig waardering is voor vertellers-proza en heeft daarom deze prijs van € 5.000 ingesteld. Dankzij een donatie is deze prijs in 2023 verdubbeld tot € 10.000. Iedereen (lezer, schrijver, boekhandelaar, uitgever) kan titels aanmelden voor deze prijs.

Debuutprijzen 
De Bronzen Uil 
Belgische jaarlijkse literatuurprijs voor het beste Nederlandstalige debuut van het afgelopen schooljaar. Het Willemsfonds reikt de prijs van € 10.000 uit tijdens het Gentse literair festival Het Betere Boek in oktober. Een vakjury bepaalt de winnaar en lezers stemmen voor de publieksprijs.  

Hebban Debuutprijs 
De Hebban Debuutprijs is een aanmoedigingsprijs voor debutanten georganiseerd door lezerscommunity Hebban.nl en werd in 2016 voor het eerst uitgereikt (toen nog als ‘Hebban Award voor het Beste Debuut’). De Hebban Debuutprijs richt zich op Nederlandstalige literaire fictie, literaire non-fictie, spanning, feelgood en young adult en is de enige juryprijs van Nederland en Vlaanderen met een grote invloed van lezers. Een lezersjury bestaande uit meer dan 100 lezers bepaalt de shortlist uit een longlist van 15 boeken. Een professionele jury bestaande uit boekverkopers en Hebban-redacteuren kiest het beste debuut uit de shortlist van 5 titels. Het winnende boek krijgt een promotiepakket ter waarde van € 2.500 op Hebban, aangevuld met een campagne uitgevoerd door de uitgever van het winnende boek. 

Anton Wachterprijs 
Tweejaarlijkse prijs voor het beste schrijversdebuut. De prijs is vernoemd naar de hoofdpersoon in Simon Vestdijks achtdelige Anton Wachterreeks en wordt uitgereikt door het Centraal Comité 1945 Harlingen. Het is de enige debuutprijs die door een vakjury wordt toegekend. De prijs bestaat uit een replica van het standbeeld van Anton Wachter van Suze Boschma-Berkhout en een geldbedrag van € 2000. Traditiegetrouw vindt de uitreiking van de Anton Wachterprijs gelijktijdig met de Ina Dammanprijs plaats in Harlingen (Lahringen), de geboortestad van Simon Vestdijk en van zijn alter ego Anton Wachter.

Vertaalprijzen
Nederlands Letterenfonds Vertaalprijzen
Twee prijzen voor literair vertalers die zich onderscheiden door zowel de hoge kwaliteit van hun vertaaloeuvre als door hun inzet als ambassadeur voor een bepaald taalgebied of genre en/of het literair vertalen in het algemeen. Met deze prijzen wil het Nederlands Letterenfonds de belangrijke maar vaak onderbelichte bijdrage die vertalers leveren als herscheppend kunstenaar en als bemiddelaar tussen talen, literaturen en culturen meer voor het voetlicht brengen. Vanaf 2020 wordt in de oneven jaren een vertaler in het Nederlands bekroond en in de even jaren een vertaler uit het Nederlands. Aan de prijs is een bedrag van € 15.000 verbonden. 

Europese Literatuurprijs 
Jaarlijkse prijs voor de beste roman die in het voorgaande jaar vanuit een Europese taal in het Nederlands werd vertaald. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 10.000 voor de schrijver van het bekroonde boek, en een bedrag van € 5.000 voor de vertaler. De organisatie ligt bij het Nederlands Letterenfonds, i.s.m. academisch-cultureel Centrum SPUI25, weekblad De Groene Amsterdammer en Athenaeum Boekhandel. De prijs wordt mede mogelijk gemaakt door diverse onafhankelijke boekhandels en wordt gesponsord door het Lira Fonds. Op basis van de longlist van de Europese Literatuurprijs wordt ieder jaar de Vertalersgeluktournee georganiseerd. 

Filter Vertaalprijs 
Een jury bepaalt jaarlijks welke vertaler de bekroning voor de creativiteit bij het oplossen van vertaalproblemen die voortvloeien uit de eigen, bijzondere aard van het te vertalen werk krijgt. Het prijzengeld varieert, in 2021 bedraagt dit € 6000 euro. Het wordt ter beschikking gesteld door Stichting Filter en de meest vooraanstaande uitgevers van vertaalde fictie en non-fictie in ons taalgebied: Atlas Contact, Lebowski, Wereldbibliotheek, AFdH, Koppernik, Meridiaan Uitgevers, Singel Uitgeverijen en Van Oorschot. 

Filter Vertaalprijs voor kinder- en jeugdboeken
Het vertaaltijdschrift Filter lanceert in 2023 een fonkelnieuwe prijs: de Filter Vertaalprijs voor kinder- en jeugdboeken. De prijs wordt in samenwerking met het ILFU uitgereikt door Stichting Filter en is een bekroning voor de creativiteit van de vertaler bij het oplossen van vertaalproblemen die voortvloeien uit de eigen, bijzondere aard van het te vertalen werk. Het prijzengeld is net zo hoog als bij de al bestaande Filter Vertaalprijs: 10.000 euro.

Martinus Nijhoff Vertaalprijs 
Jaarlijkse prijs voor de beste vertaling van een literair werk uit of naar het Nederlands. Het Prins Bernhard Cultuurfonds kent € 35.000 en een penning toe aan de winnaar. 

Non-fictie 
Belangrijkste Boek van het Jaar
De Prijs voor het Belangrijkste Boek van het Jaar is de grootste non-fictie prijs van Nederland en Vlaanderen. Een prijs die, door het beste Nederlandstalige non-fictie boek te kiezen, het maatschappelijk belang van non-fictie viert. Het Belangrijkste Boek van het Jaar is een boek dat je nu moet lezen om deze tijd te begrijpen; het is relevant, invloedrijk en biedt een nieuw perspectief. Het brengt een maatschappelijke discussie op gang, legt een ontwikkeling bloot of brengt iets nieuws aan het licht. Het is niet alleen diepgaand onderzocht, maar ook nog eens uitstekend opgeschreven: meeslepend en origineel. De winnaar ontvangt een prijs van 15.000 euro. De prijs is een initiatief van de Stichting Prijs voor het Belangrijkste Boek van het Jaar. In 2022 wordt de prijs voor het eerst uitgereikt.

Libris Geschiedenisprijs 
De Libris Geschiedenis Prijs bekroont historische boeken die een algemeen publiek aanspreken. Oorspronkelijkheid, leesbaarheid en historische degelijkheid zijn de belangrijkste criteria. De prijs is een initiatief van Historisch Nieuwsblad, Libris, Nederlands Openluchtmuseum, Rijksmuseum Amsterdam, VPRO en de Volkskrant. De prijs van € 20.000 is onderdeel van de Maand van de Geschiedenis en wordt traditiegetrouw eind oktober uitgereikt, dit jaar alweer voor de vijftiende keer. Met deze prijs willen de initiatiefnemers een stimulans geven aan het goede historische boek in Nederland. 

Brusseprijs 
De Brusseprijs, de jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandstalige journalistieke boek, is een initiatief van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. De prijs wordt sinds 2006 uitgereikt, aanvankelijk eens per twee jaar en sinds 2010 jaarlijks. Aan de prijs is een geldbedrag van € 10.000 verbonden. 

Homerusprijs 
Jaarlijkse prijs voor het werk (boek/vertaling) dat het beste een brug weet te slaan tussen de klassieke oudheid en het heden. Het Nederlands Klassiek Verbond stelt een jury samen van kenners die alle boeken bekijken die in het voorgaande kalenderjaar zijn verschenen. De prijswinnaar ontvangt een linoleumsnede van kunstenaar Joep Beijst. 

Socratesbeker 
Sinds 2001 reikt de Stichting Maand van de Filosofie jaarlijks de Socratesbeker uit aan de auteur van het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek dat in het voorgaande jaar is verschenen. Voor de Socratesbeker komen alle boeken in aanmerking die verschijnen in het voorgaande jaar (jan – dec). Het aangedragen boek is geschreven in het Nederlands, filosofisch van aard, overwegend non-fictie en het betreft geen bundel. 

Hypatiaprijs 
Een tweejaarlijkse prijs die wordt uitgereikt aan het meest prikkelende en actuele Nederlandstalige filosofieboek geschreven door een vrouw. De prijs wordt uitgereikt door de jury van de Vlaams-Nederlandse Society for Women in Philosophy. 

Jan Wolkersprijs 
Deze jaarlijkse prijs wordt door een jury toegekend aan het beste Nederlandse natuurboek, ingesteld door het radioprogramma Vroege Vogels, de Volkskrant en het Wereld Natuur Fonds. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 5.000 euro en een origineel literair portret gemaakt door Siegfried Woldhek. De uitreiking vindt plaats tijdens de Dag van het Natuurboek in Leiden. 

Theologisch Boek van het Jaar 
Boeken over (academische) theologie van het voorgaande schooljaar maken kans op deze titel. Recensenten van Trouw en het Nederlands Dagblad selecteren de titels, waarop de prijsuitreiking tijdens de Nacht van de Theologie uitgereikt wordt. 

Prinsjesboekenprijs 
De Prinsjesboekenprijs is een Nederlandse prijs voor het beste politieke boek van het voorafgaande parlementaire jaar. De prijs is ingesteld om het belang van boeken over de nationale politiek te benadrukken en de kwaliteit ervan te helpen bevorderen. De Prinsjesboekenprijs wordt in de Eerste Kamer uitgereikt tijdens het Prinsjesfestival in de week voor Prinsjesdag. Tijdens dit festival wordt ook de Prinsjesprijs en de Prinsjesfotoprijs toegekend. De prijs bestaat uit een oorkonde en een bedrag van € 2.500. 

Nederlandse Biografieprijs 
Tweejaarlijkse prijs voor een oorspronkelijk in het Nederlands geschreven biografie. De prijs ter waarde van maximaal € 15.000 wordt uitgereikt door de Stichting Nederlandse Biografieprijs. Uit de inzendingen wordt eerst een longlist en daarna een shortlist samengesteld, waaruit door een jury een winnaar wordt gekozen. 

Nico Scheepmaker Beker 
De Nico Scheepmaker Beker is een prijs voor de schrijver van het beste sportboek van het jaar. De prijs is vernoemd naar sportjournalist Nico Scheepmaker. De uitreiking vindt plaats in het Olympisch Stadion te Amsterdam. 

Het Gouden Kookboek 
Aan de vooravond van de Kookboekenweek, georganiseerd door Stichting CPNB, wordt Het Gouden kookboek uitgereikt, de prijs voor het beste oorspronkelijk Nederlandstalige kookboek van het voorgaande jaar. Een jury van experts op het gebied van kookboeken bekijkt alle ingezonden titels. Zij test de boeken door er verschillende recepten uit te bereiden.

Onze Taal/ANV-taalboekenprijs 
De Taalboekenprijs is een prijs voor het beste taalboek – een boek dat bedoeld is voor een breed publiek, en dat oorspronkelijk, goed geschreven en taalkundig relevant is. De prijs is een initiatief van het Genootschap Onze Taal, het Algemeen-Nederlands Verbond en dagblad Trouw. De prijs is een geldbedrag van € 3.000.

Managementboek van het jaar 
Prijs voor het beste van oorsprong Nederlandstalige managementboek dat in het voorgaande jaar is verschenen. De genomineerde boeken moeten eerder zijn toegevoegd aan het assortiment van Managementboek.nl en er mag geen sprake zijn van her- of bijdrukken. 

Poëzie 
Jan Campert-prijs 
Jaarlijkse poëzieprijs van de gemeente Den Haag, die door de Jan Campert-Stichting uitgereikt wordt. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking van € 6.000 die gewoonlijk in januari plaatsvindt. 

C. Buddingh’ Prijs 
De C. Buddingh’-prijs is een initiatief van Poetry International, en wordt jaarlijks uitgereikt aan het beste Nederlandstalige poëziedebuut van het afgelopen jaar. De jury bekijkt alle ingezonden debuten en kent € 1200 toe aan de talentvolste stem in het Nederlandstalige poëzielandschap. 

J.C. Bloem Poëzieprijs 
Tweejaarlijkse Nederlandse poëzieprijs van € 2500 voor een veelbelovende Nederlandstalige dichter, en – eveneens eigenaardig genoeg – naar zijn of haar tweede dichtbundel. Het is vooral de continuïteit van het dichterlijk talent die hiermee wordt aangemoedigd. 

Awater Poëzieprijs 
De Awater Poëzieprijs is de jaarlijkse poëzieprijs van poëzietijdschrift Awater, ter waarde van € 500. Voor de toekenning wordt een keur van ‘beroepslezers’ (poëziecritici, -docenten en -bloemlezers) gevraagd een top 3 in te leveren van nieuwe Nederlandse dichtbundels die het jaar ervoor zijn uitgebracht. De prijs reflecteert de mening van het literaire veld, en is daarmee een belangrijke peiler voor wat door kenners als kwaliteit wordt aangezien. 

De Grote Poëzieprijs 
De Grote Poëzieprijs bekroont de beste Nederlandstalige bundel van het afgelopen jaar met € 25.000 en is dé prijs voor de Nederlandstalige poëziebundel. Aan de prijs zijn inspirerende publieksprogramma’s en educatieve trajecten verbonden die een beeld geven van de actuele stand van zaken van poëzie in het Nederlands taalgebied. De jury bestaat uit personen die werkzaam zijn in het literair en poëtisch werkveld en wordt benoemd door het bestuur van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en de Poëzieclub. 

A. Roland Holst Poëzieprijs 
Driejaarlijkse prijs voor een dichter waarvan het oeuvre al zo ver ontwikkeld is dat het een eigen gezicht heeft gekregen en waarvan verwacht mag worden dat het nog zal groeien. Het bestuur benoemt een onafhankelijk adviserende jury. De prijswinnaar ontvangt een stipendium van € 10.000 en een penning. De prijsuitreiking vindt plaats op een zaterdag zo dicht mogelijk bij 23 mei, de geboortedag van de dichter, in de Ruïnekerk te Bergen. Sinds 1994 wordt tijdens de prijsuitreiking de A. Roland Holstlezing over poëzie gehouden. 

Diversen 
Zeeuwse Boekenprijs 
De Zeeuwse Boekenprijs is een onderscheiding die jaarlijks tijdens de Week van het Zeeuwse Boek wordt uitgereikt door een vakjury. De ZBP is een kwalitatieve onderscheiding die waardering van en steun aan schrijvers en boeken beoogt. De ZBP is ondergebracht in de Stichting Zeeuwse Boekenprijs. De doelstelling van de prijs is om Zeeuws werk bij een breed publiek onder de aandacht te brengen. Het winnende boek is oorspronkelijk in het Nederlands of Zeeuws geschreven door een Zeeuwse of uit Zeeland afkomstige auteur en gaat over een Zeeuws of aan Zeeland gerelateerd onderwerp. Aan de prijs is een bedrag van € 1.000 verbonden. 

Prijs van de Zeeuwse boekhandel 
Wordt tegelijk met de Zeeuwse Boekenprijs uitgereikt aan een persoon of organisatie die veel voor het Zeeuwse boek betekent. De winnaar krijgt € 500. 

Beste Groninger Boek 
NOORDWOORD reikt ieder jaar de prijzen voor het Beste Groninger Boek uit, in samenwerking met Forum Groningen. Er zijn twee categorieën: fictie en non-fictie. De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury, die ook de winnaars vaststelt. In aanmerking komen boeken die zich afspelen in Groningen, die gaan over Groningen en/of die geschreven zijn door een in stad of provincie woonachtige auteur. 

Max Velthuijsprijs 
De Max Velthuijs-prijs is een driejaarlijkse oeuvreprijs voor Nederlandse illustratoren van kinderboeken. Aan de Max Velthuijs-prijs is een bedrag verbonden van € 60.000, uitgereikt door de Stichting P.C. Hooft-prijs. De winnaar ontvangt daarnaast een oorkonde en een beeldje van Kikker, Velthuijs’ bekendste verhaalfiguur. 

NS Publieksprijs 
De NS Publieksprijs is de prijs voor het beste boek, gekozen door het publiek. De nominaties bestaan uit de zes bestverkochte boeken van het afgelopen jaar (van 1 juli tot 1 juli). De titel moet voldoen aan de volgende criteria: hij dient oorspronkelijk geschreven te zijn in de Nederlandse taal, mag niet reeds eerder genomineerd geweest zijn voor de NS Publieksprijs, is geschreven voor volwassenen en de titel behoort tot het genre fictie dan wel factie (een verhalend boek met een groot non-fictie karakter). De titel moet verkocht zijn voor een verkoopprijs boven de € 3,75. De auteur van het winnende boek ontvangt een geldprijs van € 7.500, een sculptuur van Jeroen Henneman en een jaar lang gratis reizen met de NS Business-Card 1e Klas. Het boek ontvangt de titel Boek van het Jaar. De Nederlandse Spoorwegen zijn hoofdsponsor. 

J. Greshoff-prijs 
Tweejaarlijkse essayprijs van de gemeente Den Haag voor een recent verschenen essay of essaybundel, die door de Jan Campert-Stichting uitgereikt wordt. Het Literatuurmuseum verzorgt de prijsuitreiking van € 6.000 die gewoonlijk in januari plaatsvindt. 

E. du Perronprijs 
Jaarlijkse prijs die in 1986 op initiatief van de Gemeente Tilburg en de Tilburg School of Humanities and Digital Sciences werd ingesteld, ter bekroning van mensen of instellingen die zich middels een actieve bijdrage aan de cultuur verdienstelijk hebben gemaakt voor de bevordering van wederzijds begrip en een goede verstandhouding tussen de in Nederland woonachtige bevolkingsgroepen. De jury, verbonden aan de Tilburgse universiteit, stelt de shortlist op en reikt de prijs van € 2500 uit. 
 
Ina Dammanprijs 
Tweejaarlijkse literatuurprijs die door het bestuur van de Vestdijkkring wordt uitgereikt aan een persoon die ‘een aantoonbare bijdrage heeft geleverd aan het in stand houden van de kennis over en de belangstelling voor de persoon en het werk van Simon Vestdijk’. De prijs bestaat uit een geldbedrag en een beeldje van Ina Damman, gemaakt door Mieke Vestdijk. De naam van de prijs verwijst naar de romanpersoon Ina Damman uit de autobiografische Anton Wachterreeks van Simon Vestdijk. De prijs wordt tegelijk uitgereikt met de Anton Wachterprijs. 

Gouden Ganzenveer 
De prijs wordt – zo mogelijk jaarlijks – toegekend aan een persoon of instituut vanwege zijn of haar grote betekenis voor het geschreven en gedrukte woord in de Nederlandse taal. Het bestuur van de stichting heeft de selectie van de kandidaten en de besluitvorming over de laureaat in handen gegeven van Academie De Gouden Ganzenveer. De Academieleden zijn afkomstig uit de wereld van cultuur, politiek, wetenschap en bedrijfsleven. 
De toekenning wordt in januari via de media bekendgemaakt waarna in april de feestelijke uitreiking van de Gouden Ganzenveer in Amsterdam volgt. De prijs bestaat uit een ganzenveer van goud en een jaar buitengewoon lidmaatschap van de Academie. In de loop van het jaar verschijnt een speciale uitgave die de verdiensten van de laureaat boekstaaft. 

Jan Hanlo Essayprijs 
Tweejaarlijkse literatuurprijs voor essayisten die is ingesteld ter ere van de dichter en schrijver Jan Hanlo. De prijsuitreiking vindt plaats in De Balie in Amsterdam. Er zijn twee prijzen per editie: de Essayprijs Groot (€ 7.000) voor de beste essaybundel en de Essayprijs Klein (€ 1500) voor het beste essay. Een jury beoordeelt de ingezonden werken. Hoofdsponsor is Stichting LIRA (Literaire Rechten Auteurs), organisatie i.s.m. De Groene Amsterdammer. 

Opzij Literatuurprijs 
Jaarlijkse bekroning voor schrijfsters wier werk bijdraagt aan de ontplooiing, bewustwording en emancipatie van vrouwen. De genomineerde boeken zijn in het voorgaande jaar verschenen en worden beoordeeld door redacteuren van het blad Opzij.  

Prijs voor het mooiste boekomslag 
Jaarlijkse verkiezing van het mooiste boekomslag waarbij de ontwerper in de schijnwerpers gezet wordt. De Libris- en Blz.-boekhandels maken elk jaar een voorselectie van boeken voor de Mooiste Boekomslag verkiezing, waarna iedereen mag stemmen. 

Halewijnprijs 
De Halewijnprijs is een jaarlijkse literatuurprijs die al jarenlang vanwege zijn unieke doelstelling en werkwijze goede bekendheid geniet in het Nederlandstalig literaire landschap tot over de grens met Vlaanderen. Bij de Halewijnprijs gaat het om auteurs van oorspronkelijk Nederlandstalig werk, die wel al voorbij hun debuut zijn. Een jury reikt de prijs, bestaande uit een geldbedrag en een kleinplastiek in brons van de kunstenaar Dick van Wijk, uit aan een auteur die op grond van de literaire kwaliteit en onweerstaanbaarheid van haar/zijn gepubliceerd werk, bredere belangstelling verdient. De naam van de prijs verwijst naar het ‘Lied van Heer Halewijn’ waarin onweerstaanbaarheid een belangrijk thema is.   
De juryleden speuren het gehele jaar door zelfstandig en onafhankelijk naar goede auteurs die meer aandacht verdienen. Er kan dus niet werk worden ingezonden. In hun zoektocht beperken de juryleden zich niet tot auteurs van een specifiek literair genre dan wel thematiek of doelgroep. Schrijvers van alle literaire genres als proza, poëzie, kinder- en jeugdliteratuur, essay, non-fictie e.a. komen in aanmerking.  

Overijssels boek van het jaar 
Jaarlijkse verkiezing waarin het beste fictie- en non-fictieboek over Overijssel of geschreven door een Overijsselse auteur verkozen wordt. Een jury beoordeelt de inzendingen en beloont de winnaars met elk € 500. 

Drentse Historische Prijs 
De Drentse Historische Vereniging reikt elk jaar een prijs uit aan een persoon, groep of instelling die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de Drentse geschiedschrijving. Op deze manier brengt de DHV de Drentse geschiedenis onder de aandacht en ook het onderzoek ernaar en de activiteiten eromheen. Een boek, artikel, film of ander project komen hiervoor in aanmerking. Een jury beoordeelt de inzendingen. De winnaar ontvangt een geldprijs van €1.000. 

Best Verzorgde Boeken 
Een Nederlandse vakjury van vertegenwoordigers uit het boekenvak, ontwerpbranche en grafische bedrijfstak en daarnaast een Studentenjury selecteren elk jaar boeken die zich onderscheiden op het gebied van inhoud, ontwerp, beeldbehandeling, typografie, materiaal, druk- en bindwijze. De volledige selectie staat traditiegetrouw in het najaar centraal in de gelijknamige tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam. Dan verschijnt tevens de catalogus De Best Verzorgde Boeken. De Stichting De Best Verzorgde Boeken is een samenwerkingsverband van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek en de BNO. 

The Indie Awards 
The Indie Awards zijn in het leven geroepen om auteurs die niet zijn aangesloten bij een uitgeverij te belonen. Elk jaar worden er juryprijzen en publieksprijzen uitgereikt in de categorieën non-fictie, mooiste cover, beste boek en leukste kinderboek. De genomineerde boeken moeten in het voorgaande jaar zijn uitgegeven en oorspronkelijk in het Nederlands zijn geschreven. De winnaars krijgen een award en een digitale sticker die ze zelf kunnen gebruiken voor het omslag. 

Mooi Marginaal 
De Stichting Laurens Janszoon Coster organiseert eenmaal per twee jaar een bekroning van de mooiste margedrukwerken van de voorafgaande twee jaar. Het streven is om een zo breed mogelijk scala aan bijzonder drukwerk dat van de niet-commerciële persen rolt te tonen, en daarmee het vakmanschap en de aandacht die eraan besteed wordt. 
Uit de inzendingen worden de vijftig mooiste geselecteerd. Die worden opgenomen in een papieren catalogus en getoond op deze website. Er wordt geen geldprijs uitgereikt, en evenmin wordt er één winnaar uitgekozen.