De kleur van de herinnering van Care Santos -

De ontdekking van een lijk in het negentiende-eeuwse huis van kunstschilder Amadeo Lax leidt kleindochter Violeta tot de geheimen in het hart van deze familie op stand.

Zonder de balustrade met de stoffige plantenmotieven aan te raken, zet Violeta haar voet op de onderste traptrede.
‘Ik sta te popelen om het fresco te bekijken,’ bekent ze, en ze loopt naar boven. Violeta geeft het tempo aan, dat niet hoog ligt. Ze moet de bijzonderheden in zich opnemen, is verbijsterd over de staat waarin alles verkeert. Haar ontzetting rust echter niet op herinneringen, bijna niet althans. Ze was hier pas één keer eerder, als klein meisje, aan de hand van Modesto, haar vader. Ze herinnert zich de grote deur en de brede trap, een ernstig en betraand dienstmeisje, het licht dat gefilterd door de magnifieke gebrandschilderde ramen van de eerste verdieping naar binnen valt, de plechtige doodskist voor de gebeeldhouwde open haard met daarin, alsof hij slaapt, haar grootvader Amadeo, een man die ze nauwelijks heeft gekend.
Nu, zesendertig jaar later, herhaalt Violeta dezelfde weg. De grote deur, de brede toegangstrap, de gang met mozaïek en het vakwerkplafond – de details en werkelijke afmetingen zijn nieuw voor haar en maken evenveel indruk op haar als destijds –, de grote salon, de imposante open haard, de beglaasde deuren naar de voormalige patio…
Ze komt aan in het centrum van haar oudste herinnering. Ze houdt ongeveer stil op de plek waar de doodskist van Amadeo Lax stond.
Ontsteld kijkt ze rond.
Het is Arcadio die iets zegt: ‘Het moet hier in de goede tijd geweldig zijn geweest, toch?’
Violeta onthoudt zich van commentaar en loopt verder. Ze duwt tegen de deur die toegang geeft tot de voormalige patio. De onbeschadigde gebrandschilderde ruiten verbergen hun glans van vroegere tijden onder een grijze laag stof. Ze gaat het vertrek binnen en houdt haar ogen strak op de achterwand gericht, waar Teresa’s vage uitdrukking haar een vreemd welkom heet. Het fresco schittert, ondanks zijn bedroevende staat. Het is nog altijd een overweldigend werk, dat je de adem beneemt. Geschilderd in donkere tinten, met dikke, woeste streken, domineert de vrouwfiguur de ruimte volledig. Violeta kan zich haar niet herinneren van de vorige keer. Ze vraagt zich af of een kind een dergeli jk werk gezien kan hebben zonder dat het enig spoor naliet. Of misschien kwam het door de omstandigheden: nadat ze die korte eer aan het lichaam van haar grootvader hadden bewezen, waren Modesto en zij gehaast vertrokken, alsof ze allebei zo snel mogelijk weg wilden uit dat huis. Nu kan ze er niet naar kijken zonder diep geroerd te zijn: de vrouw op het portret was tenslotte haar grootmoeder. Een afwezige grootmoeder, zoals de titel aangeeft, onbekend, over wie ze zich nooit iets heeft afgevraagd, over wie niemand ooit sprak, over wie bewust een deken van vergetelheid was uitgespreid. Violeta zegt niets. Haar stilte spreekt voor haar. En de schittering in haar ogen, die iets gemeen hebben met de ogen op het portret dat ze observeren.