Oplichters in het buitenland en Oplichters aangepakt: twee programma’s waarvoor ik iedere dinsdagavond om half negen ging klaarzitten. Vol verbijstering keek ik dan toe hoe journalist Kees van der Spek kleine en grote confrontaties aanging om oplichters in buiten- en binnenland aan te pakken. In zijn nieuwe boek Beroep: avonturier geeft Van der Spek een kijkje achter de schermen.
Door Denise Hoek
Het boek start met zijn jeugd: als twaalfjarig jongetje verhuisde Van der Spek met zijn ouders en zussen van Israël via Duitsland en Nederland naar Suriname en later naar Centraal-Afrika, waar hij toen al op jonge leeftijd avonturen meemaakte. Een kampeeruitje bijvoorbeeld, wat uitdraaide op een gewapende overval. In het voorwoord lees je precies waar de avonturiersdrang van Van der Spek vandaan komt.
Beroep: avonturier bestaat uit twintig verhalen van gebeurtenissen die de journalist tijdens het maken zijn programma’s meemaakte, maar die de uitzending niet haalden: ‘Je bent telkens een week op pad voor een reportage en in een aflevering blijven daar slechts drieënveertig minuten van over.’ Oplichtingsverhalen, maar ook bijzaken die niks met oplichting te maken hebben, komen aan bod. Zo vertelt Van der Spek hoe presentator John Williams een keer voor de programmamaker en zijn team bijna roet in het eten gooide bij de Amerikaanse douane. Of hoe het even teentjes zweten was in Algerije, toen de douane alle apparatuur in beslag nam.
Het boek zit vol spannende verhalen, maar wat mij het meeste bijbleef is de quote: ‘Journalisten van Nederland, trek eropuit. Blijf niet op je krent zitten.’ Van der Spek doelt hierbij op het verhaal van Harry Bout, de langstzittende Nederlander in een buitenlandse cel, waarbij verhalen rondzwierven dat Bout datgene waarvoor hij vastzat, niet had gedaan. De redactie van Peter R. de Vries, waar Van der Spek toen werkte, besloot zelf af te reizen naar Grand Rapids en verhaal te gaan doen. ‘Dat bracht al zoveel meer op dan al die artikelen die – toch wat luie – journalisten hadden opgetikt.’ Als studente journalistiek opende deze ‘oproep’ echt mijn ogen en ik ga het zelf ook meenemen in het werkveld. Al zou ik nooit het werk durven doen dat Van der Spek doet: daar heb ik echt respect voor. Als westerling bijvoorbeeld naar Nigeria reizen om een internetoplichter op te pakken: je moet het maar durven.
En Van der Spek durft dat: verhalen waarbij andere media denken: ‘laat maar zitten’, daar gaat hij juist op af. Wie is het grote meesterbrein achter het Facebook-profiel dat jou heeft opgelicht? Dat soort verhalen willen de programmamaker en zijn team naar buiten brengen. Hij schrijft zoals hij vertelt, vlot en met hier en daar een humoristisch en spannend ondertoontje. In Beroep: avonturier val je van de ene in de andere verbazing en besef je algauw dat Van der Spek niet normaal (wat is normaal?) redactiewerk doet.
Kees van der Spek, Beroep: avonturier, Uitgeverij de Fontein, 232 pagina’s (€ 18,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
