Zowel de populariteit als de weerklank van graphic novels die zich afspelen in het Midden-Oosten zijn enorm, denk maar aan Gaza 1956 van Joe Sacco, Persepolis van Marjane Satrapi of Guy Delisles Jerusalem. Die laatste won de prijs voor beste album op het Internationaal stripfestival van Angoulême, een prijs die ook Riad Sattouf won met De Arabier van de toekomst 1, wat bovendien al meer dan 250.000 keer over de toonbank ging. Ook deel twee, met ondertitel Een jeugd in het Midden-Oosten (1984-1985), is een financieel schot in de roos.
Sattouf, die even bekend staat als cineast als voor zijn tekenwerk bij Charlie Hebdo, werd geboren in Parijs uit een Syrische vader en een Franse moeder. Nadat Frankrijk en Libië geen ideale thuishaven bleken, leek een leven in Syrië de enige optie voor vader Sattouf. Het verhaal speelt zich, met uitzondering van een hoofdstuk vakantie in Frankrijk, dan ook af in Syrië. Het land waar bijna niemand heen wil, maar dat vanwege zijn historische rijkdom zo tot de voorbeeldig spreekt. Sattouf maakt duidelijk dat de frustraties die het land vandaag kapotmaken, al kiemden in 1984.
De tijdspanne is slechts één jaar. De blonde Riad is dan zes jaar oud, financieel is het krabben in Syrië en corruptie het maakt er niet beter op. Riads vader wordt lector, wat niet alleen mogelijkheden biedt tot de vervolmaking van zijn zelfbeeld, maar ook dubbel betaald wordt. De villa die hij daarmee wil bouwen, zal er een zijn waarvan iedereen opkijkt. Alles draait bij hem om prestige en zelfverwezenlijking. Dat de vrouw haar levensdoelen moet beperken tot het huishouden is niet meer dan normaal. De kleine Riad stelt zich vragen bij die oneerlijkheid, maar is te bang om op te komen voor zijn mening. Hij is tenslotte een verlegen jongen die eerder huilt dan strijdt.
Bovendien hanteert de juf een hard regime, met stokslagen, dat hoort zo in een van de meest ontwikkelde landen ter wereld. Van dat statement heeft de jonge Riad dan nog geen besef, evenmin van de verwezenlijkingen van president Hafez al Assad, de komende presidentsverkiezingen noch de heersende dictatuur. Ook als lezer komen we hierover bitter weinig te weten en dat is de grootste gemiste kans. Wat extra politieke of economische uiteenzettingen had het boek zo veel interessanter kunnen maken, een euvel dat hopelijk rechtgezet wordt in deel drie.
Het gemis aan politieke discussies wordt ruimschoots gecompenseerd door de manier waarop Sattouf het alledaagse leven rond de islamitische traditie weet te schetsen, ook al gaat zijn zoektocht niet tot de kern. Jammer is dat bijna alles reeds in het eerste deel verteld werd, waardoor we de meerwaardepunten van deze uitgave op amper één hand kunnen tellen.
De karikaturale figuren – vaak lelijk, met enge dan weer grappige gezichten – worden herleid tot de eenvoud. Dat maakt Sattoufs tekenstijl net zo krachtig. Hij heeft geen detaillering nodig om de emoties tot op het bot te tonen. Ook het kleurenpallet is sober krachtig: hoofdzakelijk rood met sporadisch wat groen, zoals de dure schooltas van Riad.
De Arabier van de toekomst 2 weet het torenhoge niveau van zijn voorganger helaas niet te evenaren. We durven zelfs beweren dat Sattouf de gemakkelijke weg tot succes heeft gevonden. Dat hij zich niet verloor in politieke discussies belet niet dat de brave uitgave in een ruk uitleest. Komt daarbij dat de grote hoeveelheid vraagtekens onze nieuwsgierigheid voor wat volgt danig opwekt.
Boekgegevens
Riad Sattouf, De Arabier van de toekomst 2 ,Uitgeverij De Geus, ISBN 978 90 445 3587 7 (€ 22,95)
