Vertel het niet tegen je broer is de postuum verschenen laatste roman van de gelauwerde Israëlisch auteur Meir Shalev (1948-2023) over twee broers die hun leven overdenken tijdens hun jaarlijkse weerzien in Israël. De ontmoeting staat in het teken van een twintig jaar verzwegen verhaal.
Door MARJON NOOIJ
De zestiger Ithamar Diskin, een wat zelfingenomen, masculiene sportleraar in het leger, komt vanuit de Verenigde Staten voor zijn jaarlijkse controle bij de oogarts naar Israël gevlogen; een uitgelezen gelegenheid om bij zijn broer Boaz langs te gaan en hun traditionele broersnacht te houden, waarbij een ruime hoeveelheid boukha, zelf gestookte vijgenbrandewijn, genuttigd wordt. Ithamar heeft uiteindelijk het fiat van zijn schoonzus gekregen om Boaz het verhaal op te biechten van zijn escapade met Sjaron. Twintig jaar geleden ontmoette hij deze nogal directieve vrouw in een café, die hem voorstelde met haar mee te gaan en de nacht met haar door te brengen.
Als Ithamar het na een vrijpartij welletjes vindt en wil vertrekken, laat Sjaron haar ware aard zien. Ze verstopt zijn bril, waardoor de bijziende Ithamar veroordeeld is om haar spelletje mee te spelen. Net als in De kus van Esau heeft Shalev de bril opgevoerd als motief. Deze keer is het niet de weigering om de bril te dragen, maar juist het ongemak van het verlies daarvan. Ithamars blikveld wordt op die manier door Sjaron beheerst, hij kan niet langer waarnemen wat belangrijk is en is zijn zelfbeschikking en de regie over zijn eigen handelen kwijt. Er broeit iets in deze roman, want waarom mag Ithamar van zijn schoonzus pas nu – twintig jaar na dato – het verhaal over Sjaron vertellen? Om Boaz niet op verkeerde ideeën te brengen? Boaz lijkt in ieder geval zijn vrouw soms in het verhaal te herkennen.
Vertel het niet tegen je broer is een raamvertelling die regelmatig wordt onderbroken door een dialoog tussen de broers. Shalev lardeert het geheel met anekdotes over de impact van relaties, zoals die van de ouders van de broers. De broers hebben totaal verschillende ervaringen als het om relaties gaat. Maar macht en wraak zijn aspecten die zij beiden herkennen. Naast de door Shalev vaker gebruikte thema’s als liefde in combinatie met familieperikelen, wraak en macht, bevat Vertel het niet tegen je broer humoristische en absurdistische toetsen, waarin weer tal van Bijbelse verwijzingen zijn te vinden. Vertel het niet tegen je broer is misschien niet zo groots als de lezers van Shalev gewend zijn, maar nog altijd een gelaagd verhaal met taalgebruik dat – zoals Shalev zelf graag zei – ‘rijk is als room’.
Meir Shalev,
Vertel het niet tegen je broer,
vert. uit het Hebreeuws door Ruben Verhasselt,
Ambo|Anthos, 256 p. (€ 23,99)
