Uitgeverij Koppernik stofte de Canadese cultklassieker en erotische schandaalroman Beer uit 1976 af, de vijfde roman van Marian Engel over de liefde tussen een vrouw en een beer. Is hij nog even provocatief?
Wendy Claes
De 27-jarige Lou leidt een solitair leven als archivaris in de kelders van het Historisch Instituut. Opgesloten tussen archiefkasten, landkaarten en manuscripten. Weg van het daglicht en vlakbij een bore-out. Plotsklaps wordt ze bevrijd door een opdracht in Noord-Ontario, meer bepaald op een eilandje in de Canadese wildernis, waar ze de bibliotheek van de excentrieke kolonel Cary (een negentiende-eeuwse Britse pionier) dient te catalogiseren. Ze mag er verblijven in een prachtig landhuis, al is haar leven er niet zo eenzaam als gedacht. Achter het huis ligt een beer aan de ketting, zo groeit haar fascinatie en een hartstochtelijke relatie.
Dat laatste zorgde voor veel beroering. Dat het boek zoveel kritiek krijgt, bewijst des te meer hoe moeilijk het voor velen ligt welke levenskeuzes anderen maken. Engel slaat de nagel op de kop. De liefde voor de beer is enerzijds onrealistisch, maar anderzijds een metafoor die velen niet durven of willen begrijpen.
De vlucht van hoofdpersonage Lou is er een die elkeen kan aaspreken. Engel beschrijft het eiland zo krachtig alsof je er samen met haar heen reist. Lou bloeit er volledig open en als vanzelfsprekend herken je de confrontaties met haarzelf.
Beer geldt als een feministisch manifest; geen man kon Lou ooit geven waarnaar ze verlangde. Wat volgt, is wederzijds geflirt en erotische scènes. ‘“Beer, beer”, fluisterde ze, spelend met zijn oren. De tong, die gespierd was maar zich ook als een aal kon verlengen, vond al haar geheime plekjes. En anders dan wie ze ook maar had gekend gaf hij haar gedurig genot. Toen ze kwam, huilde ze zacht, en de beer likte haar tranen af.’ Kortom: een intelligent geschreven roman, die uitgroeit naar een geweldig einde.
Bestempeld als de beste Canadese roman ooit, won Bear meteen de Governor General’s Literary Award, een van de hoogste literaire prijzen in het land. Uit het niets werd het 38 jaar later opgerakeld door de Amerikaanse website Imgur. Wat volgt, is wereldwijde aandacht, een heruitgave en logischerwijs vele vertalingen.
Marian Engel (1933-1985) schreef nog zes andere romans, twee kinderboeken, kortverhalen, een non-fictieboek over de Canadese eilanden en talloze essays. Het is dan ook bewonderenswaardig dat ze met haar literair talent zo’n risico nam. Zo’n controversieel onderwerp is het, en al zeker in die tijd.
De zoektocht naar identiteit is van alle (leef)tijden. Dat maakt Beer als een handleiding voor het leven. En nogmaals, wat maakt het een schandaalroman: de erotische passages of het feit dat we ons leven zelf uitstippelen? Leven en laten leven.
Marian Engel, Beer, vertaling: Barbara de Lange, Uitgeverij Koppernik, 136 pagina’s (€ 17,50)
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
