KliFi. Woede in de Republiek Nederland is de nieuwe roman van Adriaan van Dis. In 2015 werd het gehele oeuvre van de auteur nog bekroond met de Constantijn Huygensprijs. In deze nieuwste toevoeging aan zijn oeuvre geeft van Dis een kijkje in de toekomst van Nederland. Het toekomstbeeld stemt echter niet vrolijk en KliFi laat zien dat wij ons wellicht zorgen moeten maken.
Door Nora van Ouwerkerk
In KliFi is de monarchie in duigen gevallen en maken de Oranjes geen onderdeel meer uit van Nederland. Daartegenover staat de Republiek Nederland met aan de leiding een president die ontkennen tot kunst heeft verheven. Jákob Hemmelbahn, zoon van Hongaarse vluchtelingen, woont in de republiek en kijkt vol verbazing naar de gelaten houding van zijn mede-republiek-bewoners. Wanneer een deel van het land getroffen wordt door een overstroming besluit Jákob Hemmelbahn, een gepensioneerde bibliothecaris, zich te verzetten en komt hij op voor de slachtoffers van deze catastrofe.
Zijn verzet drijft Jákob Hemmelbahn tot schrijven. Hij tekent de verhalen van overlevenden op. Tijdens het schrijven worstelt hij continue met Poema, de criticus die in Jákob zelf aanwezig is. Poema leest tijdens het schrijven met hem mee en komt met suggesties en kritiek om Jákob voor fouten te behoeden. Zo had Poema ook iets te melden over te titel van het werk: ‘Misschien moest hij om te beginnen de titel veranderen: KliFi. Geen mens begreep dat het de afkorting voor KlimaatFictie was. Bovendien schrok het woord “klimaat” veel lezers af. Ook Poema zeurde er voortdurend over: Je wilt toch serieus genomen worden, of schrijf je sciencefiction? (…) Jákob had het nog maar net opgetikt of hij voelde een poot op zijn schouder: Titel akkoord. Hij veerde ervan op – zie je wel: als je het uitlegt, kom je verder.’
Wanneer de Republiek Nederland door een zeer zware overstroming wordt getroffen ontkent de president van de republiek dat dit door klimaatverandering kan komen. De president blijkt een stellig klimaatontkenner te zijn: ‘Groenland was groen, toen wit en nu weer groen. Koop er een lapje grond. Investeer in verandering.’ Tijdens de overstroming spreekt de president op de radio: ‘Alles is onder controle. Water stijgt, water daalt. Lex naturae. Wat de intoleranten ook beweren. Wij beschermen onze grootse beschaving. Wij zullen puinruimen. Ons gewortelde volk kan tegen een stootje. Wat stijgt zal ook weer dalen. Wij zullen herwinnen. Wij zullen herbouwen. Alles is onder controle. Water stijgt, water daalt. Dat is een natuurwet. Wat de linkse kliek ons ook wil wijsmaken. Wanhoop niet. Wij komen op voor onze beschaving.’ Terwijl hij deze uitspraak doet heeft zijn republiek in KliFi echter te maken met grote stromen klimaatvluchtelingen. Als je deze gebeurtenissen plaatst naast hetgeen er in onze daadwerkelijke samenleving plaatsvindt, waarin er ook wereldleiders bestaan die het klimaat ontkennen en de klimaatverandering een grote uitdaging voor de toekomst is, is het beeld dat Van Dis schetst zeer verontrustend. Wellicht zijn grote stromen klimaatvluchtelingen in het toekomstige Nederland geen fictie.
Door dit verontrustende beeld te schetsen zet van Dis de lezer van KliFi aan het denken over klimaatveranderingen. Het laat zien dat de gevolgen dodelijk en ontwrichtend kunnen zijn. Wanneer de ramp in de republiek heeft plaatsgevonden omschrijft een medeburger van Jákob Hemmelbahn een mogelijke oplossing voor de klimaatproblemen op een treffende manier: ‘Wij moeten de aarde teruggeven aan de aarde. Zij is niet van ons. Alle toe-eigening leidt tot vervuiling. Eigendomsloosheid is ons streven.’
4 sterren
Boekgegevens
Adriaan van Dis, KliFi. Woede in de Republiek Nederland, Uitgeverij Atlas Contact, 208 pagina’s (€ 21,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2021.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
