Akwaeke Emezi (die/hen/hun) debuteerde in 2018 met Zoetwater en dit boek werd uitgeroepen tot een van New York Times Notable Books en behaalde diverse shortlists van literaire prijzen. Hun roman De dood van Vivek Oji (2020) werd vorig jaar al vertaald en uitgegeven door uitgeverij Podium, nu is het de beurt aan dit originele debuut.
Door Carien Touwen
Zoetwater is anders dan alle boeken die ik tot nu toe gelezen heb. Hoofdpersoon Ada is altijd ongewoon geweest. Haar ouders denken dat er iets is misgegaan bij haar geboorte en dat is ook zo. Ada is geboren met de aanwezigheid van drie entiteiten in haar lichaam, die in Nigeria ogbanje worden genoemd: kwaadaardige geesten.
Ada is altijd onrustig en in Zoetwater snappen we met elke bladzijde beter waarom. De ogbanje horen niet in een lichaam te zitten. Normaal sterven ze voor of bij de geboorte en de ogbanje snappen niet waarom zij bleven leven. Ze willen niets anders dan terugkeren naar waar ze vandaan komen. Daarom vragen ze bloedoffers van De Ada, want zo noemen ze haar.
Gaandeweg lezen we meer over Ada’s leven, dat zeker niet over rozen gaat. Als haar zusje een zwaar ongeval krijgt, manifesteren de ogbanje zich om nooit meer weg te gaan. Afwezige ouders zorgen ervoor dat Ada zich niet goed kan binden. Toch zien we vooral het constante gevecht tussen de entiteiten onderling en tussen hen en de andere goden, die ze ‘broederzusters’ noemen. Meer details over hoe Ada opgroeit krijgen we pas later, als we terugkijken en zien dat er ook toen al veel verkeerd ging.
Ada vertrekt als jonge vrouw naar Amerika om te studeren. Daar ervaart ze vrijheid en maakt ze vrienden. Ondanks het constante gevecht in haar hoofd lijkt Ada zich redelijk door het studentenleven te slaan. Door zichzelf te snijden, houdt ze de stemmen rustig. Een traumatische gebeurtenis maakt dat een van de ogbanje een naam krijgt, Asughara, een nieuwe persoonlijkheid die regelmatig Ada’s lichaam overneemt. Asughara zoekt niets dan pijn, verdriet en lichamelijk genot, waardoor we Ada veel trauma’s zien veroorzaken en doorstaan. Want: ‘Het geheel is groter dan het individu.’
Een gemakkelijk boek is Zoetwater niet, al helemaal niet om te omschrijven. Een kijkje in het binnenste van iemand met meerdere persoonlijkheden kan ook niet makkelijk zijn. Het is wel onthutsend, intrigerend en zelfs schokkend. Want of je nou in ogbanje gelooft of niet, we weten allemaal dat er mensen zijn met stemmen in hun hoofd en Emezi schrijft hier openhartig, begeesterd en enorm confronterend over. Emezi laat zien hoe moeilijk het hebben van een identiteit kan zijn, hoeveel zich kan afspelen in ons binnenste. Daarnaast zien we hoeveel leed een mens vaak ongemerkt met zich mee kan dragen.
Het is opmerkelijk hoe je als lezer aan het einde van het boek maar weinig over Ada’s dagelijks leven weet en tegelijk zo diep bij haar naar binnen hebt gekeken. Zoetwater is een goed geschreven, niet te missen boek en een eyeopener voor diverse thema’s.
Akwaeke Emezi, Zoetwater, vertaling: Madelon Janse, Uitgeverij Podium, 240 pagina’s (€ 22,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
