Wij soldaten weten, dat een schip rond middernacht, Hem deed ontsnappen aan zijn bewakers snode hand; Sindsdien doolt hij dag na dag, vermomd, versmacht, Eenzaam en opgejaagd door zijn geliefde land.
De Slag bij Waterloo was een gelijkwaardige confrontatie en een veldslag waarin Napoleon opnieuw zijn kwaliteiten als bevelhebber en strateeg toonde. Hij begreep maar al te goed dat dit een strijd op leven en dood was, dat hij om te overwinnen deze veldslag moest winnen, en zijn belangrijkste doelstelling na het treffen bij Quatre-Bras was de Britten aan te vallen voordat zij de kans hadden zich aan te sluiten bij de Pruisen van Blücher. De Fransen begonnen de veldslag met een frontale aanval, geleid door Napoleons broer Jérôme, op de rechterflank van het Britse leger, die bij de versterkte boerderij van Hougoumont stond opgesteld. Tegelijkertijd gaf Napoleon het bevel voor een infanterieaanval op de Britse hoofdmacht die zich bij La Haie Sainte bevond. Beide manoeuvres werden met een zeker elan uitgevoerd, maar slaagden er niet in de vijand te verdrijven, zodat een derde aanval noodzakelijk was. Dit was een cavaleriecharge onder aanvoering van de dappere maar eigenzinnige Ney. Ook deze aanval werd afgeslagen door de Britse carrés. De Britten hadden ferm standgehouden.
Vanuit Napoleons optiek was het echter erger dat maarschalk Emmanuel Grouchy, die hij er met 30.000 man op uit had gestuurd om Blücher op te sporen en vast te pinnen, er niet in slaagde het Pruisische leger te lokaliseren. En hoewel Grouchy zich binnen gehoorsafstand bevond van de veldslag die op dat moment woedde, hield hij zich rigide vast aan zijn opdracht in plaats van terug te keren en de Franse aanval te versterken met verse troepen. Was de nederlaag de schuld van Grouchy – wat Napoleon tijdens zijn ballingschap op Sint-Helena inderdaad verkondigde – of had de strategie van de keizer zelf gefaald? Wat ook precies de oorzaak was, het bleek een fatale blunder, want toen Blüchers troepen uit de rook en de mist van het slagveld opdoemden en naast het Brits-Nederlandse leger hun gewicht in de strijd gooiden, was voor Napoleon het spel uit. De geallieerden behaalden allesbehalve een gemakkelijke overwinning. Integendeel, beroemd is Wellingtons uitspraak dat ‘je in je hele leven nog nooit een dubbeltje zo op z’n kant hebt gezien’. De Fransen verloren eervol. De Keizerlijke Garde leverde op memorabele wijze slag, de cavalerie viel met flair aan en de verliezen van de vijand waren verschrikkelijk. Waterloo was namelijk een werkelijk moordende veldslag, waarbij ongeveer 200.000 man elkaar te lijf ging op een beperkte ruimte van ongeveer vijf vierkante kilometer. Volgens de meest betrouwbare cijfers bedroegen de verliezen van Wellingtons leger 3500 doden, 3300 vermisten en ruim 10.000 gewonden, terwijl de Pruisen ongeveer 1200 doden te betreuren hadden – en dat allemaal op één dag. Maar ondanks Napoleons tactische vaardigheden verloor hij de veldslag, en daarmee zijn keizerlijke ambities.
Boekgegevens
Alan Forrest, Napoleon, Historisch nieuwsblad/Veen Media, ISBN 978 90 857 1372 2 (€ 29,95). Vertaling: Rob Hartmans
Dit fragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie agustus 2013.
