Het beste geschiedenisboek van het jaar
Ook deze oktobermaand wordt weer de Libris Geschiedenis Prijs voor het beste geschiedenisboek van het afgelopen jaar uitgereikt. Op 31 oktober horen de genomineerden in de uitzending van radioprogramma OVT wie de gelukkige winnaar is. Waar gaan de boeken op de shortlist van dit jaar over? Wij vroegen het aan de vijf genomineerden.
Philip Dröge over Moederstad:
‘Mijn werk gaat over afkomst, verleden, goed en kwaad en vooral het grote gebied ertussen. Mensen komen na lezingen naar me toe en zeggen dat ze dankzij dit boek ook in hun eigen Indische verleden zijn gedoken. Daarbij hoor ik vaak hetzelfde verhaal in vele versies: Indië was een wonderkabinet van gebeurtenissen en mensen. Een verrassende ontdekking was dat ik een slavin onder mijn voorouders heb. En hoe moeilijk het was om vervolgens iets over haar te vinden in de archieven. Van die frustratie heb ik een deugd gemaakt, het hoofdstuk over haar gaat over niet-weten, wat voor mij als veelvraat van feiten een nieuwe ontwikkeling was. Door haar ben ik me meer in slavernij gaan interesseren, vooral de Aziatische variant. Ik vind het uiteraard een eer dat ik genomineerd ben. Prijzen zijn geweldig als je ze wint, onbelangrijk als je verliest.’
Philip Dröge, Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenis, Uitgeverij Het Spectrum, 448 pagina’s (€ 24,99)
Jelle Gaemers over Willem Drees:
‘De lezer zal onvermijdelijk vergelijkingen treffen met de huidige politieke situatie. Wat kunnen de politici van nu leren van de politieke stijl en het leiderschap van Drees? Zijn bereidheid tot samenwerking en zijn goede gevoel voor het juiste compromis kunnen zijn verre opvolgers nog altijd tot voorbeeld dienen. Anderzijds zal men ook zien dat sommige problemen van alle tijden zijn. Ook Drees worstelde met gecompliceerde kabinetsformaties en met fractievoorzitters die minder dualistisch waren ingesteld dan hij. De “per ongeluk” openbaar geworden zogenoemde zuurkastnotulen over de Greet Hofmans-affaire zijn de droom van een biograaf: uitvoerige handgeschreven aantekeningen over pittige discussies in de ministerraad, die destijds niet in de gewone notulen terecht mochten komen. Ze werpen een ongekend scherp licht op de dynamiek in de ministersploeg en op de geïsoleerde positie die Drees innam, en bieden ook een verrassende inkijk in zijn omgang met een halsstarrige koningin Juliana. De zuurkastnotulen leveren prachtige citaten op; ik heb er in het korte bestek van één hoofdstuk eigenlijk nog te weinig gebruik van kunnen maken.’
Jelle Gaemers, Willem Drees. Daadkracht en idealisme, Uitgeverij Boom, 480 pagina’s (€ 34,50)
Margriet van der Heijden over Denken is verrukkelijk:
‘In 2015 verscheen een stripboek over de in Wenen geboren Paul Ehrenfest (1880-1933), die een befaamd natuurkundehoogleraar in Leiden werd. Zijn vrouw, de in Petersburg opgegroeide Tatiana Ehrenfest-Afanassjewa (1876-1964), schuifelde in die strip zwijgend op de achtergrond. Het kenmerkte de vaak problematische kijk op vrouwen en werk in Nederland. Tot voor kort werd Afanassjewa, die als hoogleraarsvrouw in Leiden niet uit werken mocht, haast steevast in die rol van huisvrouw geplaatst. In werkelijkheid was ze in haar enorme, door haarzelf ontworpen huis een actief wis- en natuurkundige – met steun van Ehrenfest.
‘Denken is verrukkelijk laat zien hoe vernieuwend Afanassjewa’s ideeën waren én hoeveel plezier zij en Ehrenfest samen in “denken” hadden. Afanassjewa’s correspondentie met uiteenlopende geleerden, waaronder Einstein, was daarbij een verrassende ontdekking. Met dit boek wil ik laten zien hoezeer de turbulente levens van Ehrenfest en Afanassjewa met elkaar vervlochten waren, recht doen aan Afanassjewa, én duidelijk maken dat wetenschap niet louter uit ontdekkingen door eenlingen bestaat, maar nog veel vaker gaat over samenwerken en discussiëren – zoals zij in Leiden deden met geleerden uit de hele wereld.’
Margriet van der Heijden, Denken is verrukkelijk. Het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest, Uitgeverij Prometheus, 432 pagina’s (€ 39,99)
Sandra Langereis over Erasmus, dwarsdenker:
‘Via het leven van Erasmus ervaart de lezer hoe onmisbaar en kwetsbaar literatuur en wetenschap zijn als drijvende krachten in de geschiedenis. Erasmus ging op een modernere manier om met wetten en verboden in heilige boeken dan veel christelijke, joodse en islamitische gelovigen van nu doen. Ik ontdekte dat Erasmus niet alleen geliefd en gehaat werd als ’s werelds allereerste bestsellerauteur die hypocriete priesters en machtsgeile pausen fileerde in de Lof der zotheid. Hij werd ook verafgood en verguisd als progressieve bijbelhistoricus toen hij een revolutionaire methode ontwikkelde om de Bijbel kritisch te leren lezen. Ik vond het fantastisch om brieven te vinden van zijn lezers. Hij kreeg hatemail van fundamentalisten en inquisiteurs, die al zijn boeken verboden, en fanmail van gewone mannen en vrouwen, die merkten dat hij het christendom moderniseerde. Zo kan je als historicus uitzoeken wat Erasmus’ boeken teweegbrachten in de toenmalige samenleving, terwijl je tegelijkertijd de actualiteit van Erasmus’ denken concreet kunt maken.’
Sandra Langereis, Erasmus, dwarsdenker. Een biografie, Uitgeverij De Bezige Bij, 752 pagina’s (€ 39,99)
David Van Reybrouck over Revolusi:
‘In het boek gaat het vooral om het onverwerkte en veel te weinig bekende koloniale verleden van Nederland in Indonesië. Revolusi vertelt het verhaal van de dekolonisatie aan de hand van de allerlaatste getuigen. De lezer gaat aan de slag met de politionele acties, maar ook met de laatste decennia van de koloniale tijd en de bezetting door Japan. Wat mij echt heeft verbijsterd, is hoe weinig Nederlanders afweten van hun eigen koloniale geschiedenis. Het was wereldgeschiedenis, maar vandaag lijkt het alom vergeten en wordt het nauwelijks onderwezen. Indonesië was het eerste land dat na de Tweede Wereldoorlog zijn onafhankelijkheid uitriep. De wereldwijde dekolonisatiebeweging, toch een van de grote mondiale gebeurtenissen uit de twintigste eeuw, kwam in Nederlands-Indië op gang. In 1945 riep Soekarno de onafhankelijkheid uit, in 1955 organiseerde hij het eerste wereldcongres zonder het westen: de beroemde conferentie van Bandung. Die heeft een grote invloed gehad op Afrika, de Arabische wereld, de VN, maar ook op de VS en de EU.’
David Van Reybrouck, Revolusi. Indonesië en het ontstaan van de moderne wereld, Uitgeverij De Bezige Bij, 656 pagina’s (€ 39,99)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2021.
Interesse? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
