Drievoudig Gouden Strop-winnaar Charles den Tex stelt in zijn nieuwe thriller Bot de vraag wat er gebeurt als technologie je boven het hoofd groeit. ‘Het ontbreken van kennis over allerlei technische zaken vormt langzaam een concreet levensprobleem.’
In Bot wil CEO Willem Hartma zoveel mogelijk informatie verzamelen over zijn klanten. Hiervoor heeft hij een computersysteem nodig waarin softwarerobots voortdurend infiltreren in de computers van zijn klanten. Het bouwen van een dergelijk systeem is echter illegaal, en er is dan ook geen enkel bedrijf dat zich daaraan waagt. Programmeur en einzelgänger Bas neemt de klus wél aan en stelt geen vragen. Totdat Hartma vlak voor de lancering overlijdt en alleen Bas kennis heeft van het allesomvattende systeem. Dat maakt hem in één klap uitermate interessant voor iedereen die kwaad in de zin heeft.
Het onderwerp van Bot is uiterst actueel: denk maar eens aan de recente controverse waarin de FBI geïnteresseerd was in de informatie op de iPhone van een vermeende terrorist. Het idee voor Bot heeft echter lang gerijpt, vertelt Den Tex. ‘Het eerste idee ontstond twaalf jaar geleden al, eigenlijk als een reactie op de Millennium-trilogie van Stieg Larsson. Lisbeth Sallander wordt daarin neergezet als een gestoorde hacker, een autist zonder menselijke trekjes. Ik wilde een boek schrijven vanuit het perspectief van iemand die in de wereld van technologie en internet thuis is. Mijn insteek was dan ook om te laten zien dat niet alle programmeurs of hackers zo gestoord zijn als in veel boeken wordt beschreven.’
Volgens Den Tex zijn technische mensen niet verknipter dan ieder ander, ze kijken alleen met een andere blik naar de wereld. Dat blijkt ook uit de manier waarop hoofdpersoon Bas reageert op relationele moeilijkheden. ‘Bas wil de problemen met zijn ouders en vriendin oplossen zoals hij dat gewend is bij het bouwen van computersystemen: met behulp van formules. Hij komt er al snel achter dat deze manier van denken niet werkt in de omgang met mensen. Op deze manier wil ik ook de menselijke kant van technisch begaafde mensen laten zien,’ vertelt Den Tex.
Ondanks deze menselijke trekjes verschilt Bas natuurlijk wel degelijk van zijn ouders. Zij leven duidelijk nog in een analoge wereld waarin techniek een minder grote plaats in neemt. ‘Vanuit Bas gezien vormen zijn ouders een irritatie, omdat ze geen idee hebben waarmee hij bezig is. Aan de andere kant denken zij als ze Bas met zijn laptop zien: flikker toch op met dat ding! Zij vinden dat technische hulpmiddelen echt contact in de weg staan.’
Den Tex denkt dat deze scheiding niet alleen voelbaar is tussen verschillende generaties. ‘Het ontbreken van kennis over allerlei technische zaken vormt langzaam een concreet levensprobleem. Hoe complexer de digitale wereld wordt, hoe minder mensen er iets van zullen begrijpen. We hebben allemaal een ijskast en ik weet ook niet hoe die werkt. Maar de vijfde dimensie die ik in Bot beschrijf, waarin de digitalisering van de samenleving op alle gebieden merkbaar is, gaat een stap verder. Deze technologie is inmiddels zo verweven met ons zakelijke en privéleven dat het een nachtmerrie is als het niet goed werkt of tegen je wordt gebruikt. Techniek is inmiddels zo complex geworden dat je zelf ook niet meer makkelijk iets kan herstellen; als iets niet meer werkt heb je dus direct een probleem.’
Bot is niet het eerste boek dat Den Tex over de digitale wereld schreef; ook in zijn eerdere werk speelt cybercrime een grote rol. Het is opvallend dat de kennis die Den Tex voor zijn boeken vergaart nauwelijks invloed heeft op zijn eigen computer- en internetgebruik. ‘Ik gebruik computers en internet net als iedere andere gebruiker. Ik heb natuurlijk een computer voor mijn werk, een mobiele telefoon en onder lichte druk van mijn uitgever ben ik ook actief op Facebook,’ vertelt hij lachend. De auteur kampt echter wel met een ander bekend probleem van deze digitale tijd. ‘Tijdens het schrijven kan internet een grote afleiding zijn. Toen in 1995 mijn eerste boek verscheen kwam het internet net op. In die tijd kreeg ik bijvoorbeeld om de drie dagen een mailtje. Toen kostte het mij ongeveer zeven weken om een boek te schrijven. Nu is het een stuk moeilijker om diezelfde deadline te halen en dat heeft onder andere met het vasthouden van concentratie te maken. Als ik echt aan het schrijven ben trek ik vaak de stekker van de wifi eruit zodat ik ook niet in de verleiding kom.’
Ondanks het feit dat het internet een grote rol speelt in zijn boeken, zal de gedachte die af en toe bij Den Tex opborrelt voor velen herkenbaar zijn. ‘Soms denk ik, was het internet er maar niet meer! Dan zou ik in ieder geval een stuk productiever zijn.’
Beeld: Ester Hessing
Boekgegevens
Charles den Tex, Bot, Uitgeverij de Geus, 343 pagina’s, ISBN 978 90 445 1526 8 (€ 19,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie mei 2016.
