De tweede young adult-roman van Pamela Sharon, Wie ik gisteren was, gaat over de zeventienjarige Yara die de diagnose CVS krijgt – het chronisch vermoeidheidssyndroom. Maar Yara weigert zich er zomaar bij neer te leggen, ze wil niet ziek zijn, en al helemaal niet chronisch. Pamela wil met dit boek laten zien wat deze onzichtbare ziekte met een jonge tiener en haar omgeving doet. Maar vooral: dat je meer bent dan een labeltje dat je opgeplakt krijgt.
Door Famke Prins
Dat Yara veel meer is dan alleen haar ziekte, komt duidelijk naar voren in het verhaal. Yara gaat op haar goede dagen naar school, heeft twee goede vrienden en groeit op in een warm en liefdevol gezin. Maar ze is ook koppig en doet soms – net als ieder ander – domme dingen. Zo heeft Pamela Yara heel bewust neer willen zetten: ‘Levensechte personages zijn nooit honderd procent perfect, honderd procent hun beperking of honderd procent hun seksuele voorkeur. Je bent een mengeling van zoveel verschillende dingen, Yara ook. Gezonde mensen hebben heel erg de neiging om mensen die niet gezond zijn of een beperking hebben, te bestempelen als “anders” of “zielig”. Ik vind het belangrijk dat mensen over dit soort onderwerpen lezen en leren dat iemand veel meer is dan alleen zijn beperking, ziekte of uiterlijk.’
Spekjesquotum
Wie ik gisteren was is mede geïnspireerd op een persoonlijke ervaring: haar burn-out een aantal jaar geleden. ‘Ik merkte dat ik het moeilijk vond om hiermee om te gaan en het een plekje te geven. Als je dan nog zo jong bent als Yara en zo’n diagnose krijgt, moet dit helemaal lastig zijn; het besef dat je lijf niet meewerkt, je de dingen niet kan doen die je zou willen doen.’ Yara kan niet op dezelfde manier als haar klasgenoten de wereld ontdekken en beleven, en dus leert ze haar energie goed te verdelen door middel van het ‘spekjesquotum’: elke dag begint ze met twaalf spekjes en elke handeling kost een aantal spekjes. Zo moet ze ervoor zorgen dat ze genoeg spekjes heeft voor de dingen die ze die dag moet doen. Uit haar omgeving is er alleen niet altijd begrip voor haar ziekte. ‘De menselijke relaties vind ik heel interessant,’ vertelt Pamela. ‘Yara heeft door haar diagnose veel vrienden en vriendinnen verloren, maar er ook weer goede vrienden voor teruggekregen. Ik heb Yara wel bewust op laten groeien in een warm en liefdevol gezin: haar ouders zijn nog steeds walgelijk verliefd op elkaar. Maar haar zus weet bijvoorbeeld helemaal niet goed hoe ze met de situatie en Yara’s ziekte om moet gaan.’
Yara verliest zich algauw in een online virtuele wereld: de razend verslavende game Evol. Ze raakt er virtueel bevriend met de knappe Amir: ze gaan samen op zoek naar de oplossing voor de mysterieuze rook en het virus die de stad en haar inwoners bedreigt. In de game raakt ze niet vermoeid en voelt ze zich eindelijk weer ergens nuttig voor. Voor dit deel van het verhaal heeft Pamela twee vergelijkbare spellen uit Japan gespeeld: ‘Het verslavingselement uit dit soort games snap ik wel. Ik merkte hoeveel tijd ik in de games ging steken en was zo twee tot drie uur kwijt aan een fictieve online wereld. Daar schrok ik wel van.’
Handtekening
Pamela is naast auteur ook juf op een tweetalige basisschool en geeft les aan groep 4. Ze heeft een eigen leesmethode ontwikkeld, waarbij de focus ligt op het schrijven van korte verhalen door de kinderen: ‘Het is belangrijk dat kinderen beter leren lezen en het leuk gaan vinden. Door het schrijven van korte verhaaltjes wordt het lezen echt iets van de kinderen zelf, in plaats van dat hen iets wordt opgelegd, en daarom werkt het ook zo goed.’ Toen Pamela trots haar nieuwste boek Wie ik gisteren was aan haar klas liet zien, waren de reacties enthousiast. Maar één jongen stak zijn hand op en zei: ‘Juf, zo bijzonder is dat nou ook weer niet, er zijn al zo veel boeken in de wereld.’ Pamela: ‘Heerlijk, dat zet alles wel weer even in perspectief. Ik krijg ook vaak de vraag van de kinderen of ik beroemd ben en of er dan op straat om mijn handtekening gevraagd wordt.’
‘Ik wil een spannend en leuk verhaal vertellen, maar ik wil je ook als lezer iets meegeven. In de literatuur is weinig diversiteit, aan zo veel onderwerpen wordt helemaal geen aandacht besteed: voor ieder mens moet er een boek zijn. Je moet juist lezen om te leren over andere mensen. Gelukkig gebeurt dit in het YA-genre steeds meer. Maar bovenal moet je lezen voor je plezier.’
Dat Pamela nog vol zit met verhalen en ideeën is wel duidelijk: op dit moment werkt ze aan een nieuwe YA, een thriller, en een kortverhaal voor in Het heerlijke herfstboek. Samen met drie collega-YA-auteurs, Chinouk Thijssen, Laura Diane en Astrid Boonstoppel, heeft ze een podcast, I write better than I talk, waarin volop gekletst wordt over het schrijven en alles wat daarbij komt kijken. De auteurs hopen een volgend seizoen snel te kunnen maken. We kunnen dus nog veel verwachten van Pamela!
Pamela Sharon, Wie ik gisteren was, Uitgeverij Moon, 320 pagina’s (€ 19,99)
Deze recensie verscheen eerder in de BKYA, editie mei 2021.
Benieuwd geworden? Bestel Wie ik gisteren was bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
