Het jaar 2040. Een jaar waarin veertig procent van de West-Europeanen de chronische ziekte kleurloosheid heeft. Een jaar waarin de grondstoffenoorlog in Turkije voortwoedt. Een jaar waarin men leeft aan de hand van kleurcodes: bij terrorismedreiging of griep wordt code geel afgegeven en heeft men permissie van de overheid nodig om op stap te gaan. Dit is de wereld van auteur Aafke Romeijn in 7B.
Door Martijn van Bruggen
‘Iedereen vindt de wereld in 7B dystopisch,’ zegt Romeijn verwonderd wanneer ik haar spreek, ‘maar ik heb er juist ook dingen in verwerkt die ik zelf beter vind geregeld dan zoals het nu is. De manier waarop we met moderators (beoordelaars van foto’s en video’s op sociale media, red.) omgaan bijvoorbeeld en de manier waarop de overheid als werkgever optreedt, vind ik wel een stuk prettiger in mijn boek.’
Fascinatie voor oorlog
In Romeijns zeer gemakkelijk ‘los’ te lezen vervolg op haar debuutroman Concept M volgen we het echtpaar Menno en Hannah, dat in gebouwencomplex 7B woont. Menno is een aan PTSS lijdende veteraan uit de lithium-oorlog in Turkije. Lithium is namelijk een gewilde grondstof geworden nadat het nodig bleek voor een kastje dat kleurloosheid draaglijk maakt. ‘Ik ben gefascineerd door oorlog en het feit dat er gewapende conflicten zijn waarbij ik me als geprivilegieerde, witte, westerse burger eigenlijk niks kan voorstellen,’ vertelt Romeijn. ‘Dat er in Nederland mensen zijn die bij het leger gaan en worden uitgezonden naar plekken waar ze zelf niets te zoeken hebben, maar die het toch belangrijk vinden om daar te zijn… Ik kan me daar niks bij voorstellen, ik zou dat zo eng vinden en zo raar en zo verschrikkelijk.’
In haar research naar het leger liet Romeijn enkele militairen meelezen met haar boek. Beschrijvingen en namen van bijvoorbeeld voertuigen moesten kloppen, maar ook de gevoelens en consequenties die horen bij het militair zijn wilde ze zo realistisch mogelijk neerzetten. ‘Ik heb de afgelopen jaren heel veel gelezen over wat er in Srebrenica is gebeurd,’ vertelt ze. ‘Een grote groep militairen is daar helemaal kapot van teruggekomen en kon nergens terecht. Je ziet wel dat er de afgelopen decennia veel meer hulp is gekomen voor veteranen, maar toch is PTSS niet iets wat je zomaar kunt genezen. Het is niet dat je er een pilletje in stopt en dat iemand dan weer naar een oorlog kan. De combinatie van mijn fascinatie voor oorlogen en mensen die oorlogen voeren, en mijn enorme verbondenheid met mensen die psychiatrische ziektes hebben of psychisch lijden (Romeijn zelf heeft van kinds af aan depressies, red.) maakte dat ik over een veteraan wilde schrijven.’
Veiligheid boven privacy
Menno’s vrouw Hannah is moderator bij het monopolistische sociale medium van de overheid, Konnekt. Doordat bedrijven als Facebook betrokken bleven raken bij schandalen, richtte de Nederlandse overheid haar eigen medium op. ‘Het is voor ons ondenkbaar dat de overheid Facebook zou overnemen of alle sociale media in handen krijgt,’ begint Romeijn. ‘Tegelijkertijd hebben we ook allemaal een hekel aan hoe Facebook opereert en wat sociale media met onze data doen. Dus als de overheid besluit: we gaan een alternatief bieden dat ontzettend goed ontwikkeld is, dat heel makkelijk te gebruiken is en dat veiligheid biedt en transparantie, dan denk ik dat veel mensen dat als een heel mooi alternatief zouden zien voor een corporate-systeem dat nog veel erger is. Ik denk dat de overheid heel veel kan maken zolang ze maar veiligheid, comfort en gemak biedt.’
Keerzijde van de medaille is dat de burger in 7B alle bijna privacy is kwijtgeraakt aan de overheid. Een schrikbeeld, toch? Romeijn reageert opnieuw verwonderd: ‘Het probleem is dat wat in 7B gebeurt, nu eigenlijk ook al gebeurt, maar dan door bedrijven. Die controlepoortjes waardoor mijn personages moeten lopen lijken een heel groot ding. Maar toen de OV-chipkaart werd ingevoerd is daar relatief heel weinig protest tegen geweest. Terwijl het er in wezen voor zorgt dat alle stations ontoegankelijk worden gemaakt voor mensen zonder OV-chipkaart, de NS data verzamelt van al jouw bewegingen en dat die data gebruikt worden om een efficiencyslag te slaan. Dus om te kijken hoeveel mensen waar wanneer zijn om aan de hand daarvan de treinen zo kort mogelijk te maken en zo min mogelijk personeel in te zetten. Het is misschien een minder heftig voorbeeld, maar wel een duidelijk voorbeeld van hoe je eigenlijk met data betaalt om van bepaalde diensten gebruik te kunnen maken. Ik vind dat men daar nu ook al heel makkelijk in meegaat.’
Toch lijkt er een keerpunt aangebroken. ‘Nu met corona zie je eigenlijk voor het eerst dat er mensen tegen in opstand komen. Ik heb er zelf gemengde gevoelens over. Zo’n coronapas bijvoorbeeld, ik denk daar iedere dag weer anders over, er zijn zoveel voors en tegens dat het heel moeilijk is om daar één mening over te hebben. Maar je ziet wel dat er nu voor het eerst mensen opstaan die zeggen: “Hé dit kan niet.” En dat vind ik wel interessant. Ik vraag me af waarom het tot een coronapandemie moest komen voordat men zich hier druk over ging maken.’
Aafke Romeijn, 7B, Uitgeverij De Arbeiderspers, 264 pagina’s (€ 20,99)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2021.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
