John Green staat vooral bekend om zijn young adult-bestsellers, zoals Een weeffout in onze sterren en Schildpadden tot in het oneindige. Zijn nieuwe titel, Hoe is het antropoceen je tot nu toe bevallen? is als non-fictieboek een beetje een vreemde eend in de bijt, maar dat is niet te merken: Green blinkt nog steeds uit als meesterverteller, ook als hij een heel boek recensies schrijft.
Door Inge Kommeren
De Engelse titel van dit boek is The Anthropocene Reviewed, wat in feite een betere omschrijving is voor de werkelijke inhoud van het boek. Green schrijft hierin namelijk een heel aantal recensies over verschillende fenomenen uit het menselijke tijdperk, het antropoceen. De reviews zijn echter ook met gemak essays te noemen. Niet alleen geeft Green een historische achtergrond van bijvoorbeeld Dr Pepper, een drankje dat door een apotheker is uitgevonden en uiteindelijk een iconische smaak is geworden, maar ook legt hij zijn eigen liefde voor Diet Dr Pepper uit en reflecteert hij op de menselijke drang tot zelfdestructie, om vervolgens op een score van viereneenhalve ster uit te komen. Met deze mengeling van het feitelijke, het persoonlijke en het filosofische behandelt hij onderwerpen van de Canadese gans tot Super Mario Kart, en van Staphylococcus aureus tot de Notities-app van iOS.
Het voelt enigszins meta om een recensie te schrijven over een boek dat alleen maar uit recensies bestaat. Het klinkt op het eerste gezicht misschien als ietwat droge kost, maar dat is het zeker niet. Greens recensies, net als zijn YouTube-video’s, zijn diep persoonlijk. Een van de vele quotes die hij gebruikt, is: ‘[…] meestal ontmoetten onze blikken elkaar en verstrengelden zich al kijkend naar een derde object.’ Het komt van Donald Hall, die beschreef hoe hij en zijn vrouw vooral tijd met elkaar doorbrachten; niet door elkaar aan te staren, maar door naar een derde object te kijken. Voor mijn gevoel is het vergelijkbaar met wat Green doet met dit boek. Het geeft veel informatie over de fenomenen die hij bespreekt, en hij verantwoordt het allemaal goed, maar uiteindelijk zijn de recensies een medium waardoor de lezer de schrijver beter leert kennen. Je krijgt in feite kleine momenten te zien van Greens leven, waar een bepaald object, fenomeen, of plaats een belangrijke rol in heeft gespeeld. Het resultaat is niet alleen een eerlijke, pijnlijke, humoristische, gefragmenteerde kijk op Greens leven, maar ook hoe het is om in de hedendaagse tijd te leven.
Hij vertelt over hoe de stickers hem even lieten ontsnappen aan het heden toen hij enorm werd gepest op school als kind.
Eén van mijn favoriete recensies in het boek is die van de kras- en ruikstickers. Green legt eerst uit hoe ze werken, wanneer ze zijn uitgevonden, en hoe gek het eigenlijk is dat kras- en ruikstickers nooit écht ruiken naar wat ze afbeelden, alleen maar naar een synthetische versie ervan. Waar Green dan echt uitblinkt is wanneer hij over zijn eigen collectie spreekt en vertelt waarom die collectie zo belangrijk voor hem is geweest. Hij vertelt over hoe de stickers hem even lieten ontsnappen aan het heden toen hij enorm werd gepest op school als kind. De synthetische geuren boden hem houvast. Hij gaat verder in op hoe herinneringen enorm sterk verbonden zijn met geuren, en hoe die geuren bijna onmogelijk na te bootsen zijn. Zowel het beeld van de jongen van tien die verdrietig van school thuiskomt, en zichzelf troost door zijn collectie kras- en ruikstickers door te nemen, als dat van de volwassen man die zijn jeugd herinnert door hetzelfde te doen, zijn menselijk en rakend.
Hoe is het antropoceen je tot nu toe bevallen? leest makkelijk, maar zet ook aan tot nadenken. Ik overwoog regelmatig hoeveel sterren ik de verschillende fenomenen in mijn leven zou geven, en of ik het eens was met Greens inschattingen. Als ik het niet eens met hem was, was dat overigens niet hinderlijk: zijn overdenkingen zijn subjectief, en nodigen de lezer vooral uit om diens eigen mening te geven. Om dan toch tot een score te komen: ik geef het boek dezelfde score als Green geeft aan zonsondergangen, Jerzy Dudeks optreden op 25 mei 2005, de film Harvey, het liedje Auld Lang Syne, de hotdogs van Bæjarins Betzu Pylsur, de band Mountain Goats, platanen en het liedje New Partner.
*****
John Green, Hoe is het antropoceen je tot nu toe bevallen? Aantekeningen bij ons leven op aarde, vertaling: Aleid van Eekelen-Bender en Rob Kuitenbrouwer, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 336 pagina’s (€ 21,99)
Foto (c) Marina Waters
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie oktober 2021.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
