Wie veel plezier beleefde aan de kort geleden verschenen roman Raam, sleutel van Robbert Welagen, zou eigenlijk ook aan zijn andere boeken moeten beginnen. De personages zijn vaak op zoek naar zichzelf en krijgen te maken met een merkwaardige gebeurtenis. Ik vroeg de schrijver naar zijn drijfveren.
Door Hugo Jager
Je zit in een trein en merkt dat de trein afremt en tot stilstand komt. Je werpt een blik op het perron. En je denkt: dat kan toch niet? Dat ben ik! Het overkomt Erik Bergmans in In goede handen. Erik aarzelt geen moment en zet als een onbestemde zoektocht naar zichzelf de achtervolging in. Het is onmogelijk, maar dat het gebeurt is fascinerend. Ik zeg tegen auteur Robbert Welagen dat ik het een geweldig magisch realistisch gegeven vind om een boek zo te beginnen. ‘Magisch realistisch is het zeker. En tegelijkertijd autobiografisch. Ik zat namelijk een keer in de trein op weg naar Amsterdam en toen zag ik op station Amstel een zakenman van mijn leeftijd lopen. En toen dacht ik ook, dat lijk ik wel. Maar dat duurde een seconde. Ik werd niet de stalker in het boek.’ De gebeurtenis zet de Erik uit het boek aan het denken. Wat als de geschiedenis anders was gelopen? Als hij de man na een lange achtervolging ontmoet, blijkt hij precies dezelfde naam te hebben. Verder zijn er grote verschillen: deze Erik komt uit een stabiel gezin, terwijl zijn eigen ouders uit elkaar gingen.
Zwembad
In veel van Welagens boeken zijn de personages op zoek naar zichzelf. Zoals in zijn debuut Lipari. Daarin is een student op het Italiaanse eiland voor een vakantie. De tijd lijkt stil te staan. ‘Vertraging van de tijd zit zeker in mijn boeken. Ik probeer de tijd die ik reëel leef uit te breiden. De hoofdpersoon zit dag in dag uit met het echtpaar Gerard en Chaphine aan een zwembad. Die kalmte spreekt ook uit de zinnen: ‘Ik trof hen de volgende dag weer bij het zwembad. Even leek er niets veranderd te zijn. Ik stond in de tuiningang. Chaphine lag op de ligstoel en Gerard zat onder de bomen. Ik ging bij hen zitten en groette hen.’ Als lezer denk je nog: verken dat prachtige vulkanische eiland. Maar nee, de aantrekkingskracht zit in dat echtpaar. Welagen benadrukt dat de hoofdpersoon een duidelijk doel voor ogen heeft. ‘Hij probeert zijn eenzaamheid te doorbreken. Vaak zijn het eenlingen in mijn boeken. Ze proberen altijd contact te maken, maar ze kunnen dat niet helemaal goed. Het gaat op een bepaalde manier toch mis, of niet zoals ze gehoopt hadden.’ Overigens kon de auteur niet uit eigen herinneringen putten om het eiland te beschrijven. ‘Ik was nooit op Lipari geweest, terwijl het eiland natuurlijk wel een centrale rol speelt. Ik was toen heel erg bezig met verlaten plekken. Daar had ik allemaal fotoboeken van, dus dat zat op dat moment enorm in mijn hoofd.’
Verlangen
De locatie is een essentieel gegeven voor Welagen. ‘Mijn boeken spelen altijd op een plek waar ik op dat moment niet ben. Dat is belangrijk omdat ik vaak schrijf over plekken waar ik wel naar verlang. Het is mijn drijfveer om daar te willen zijn, maar ik ben er niet.’ Heel letterlijk komt dat terug in Het verdwijnen van Robbert. De schrijver zelf is de hoofdpersoon en wil na het verschijnen van zijn debuutroman het liefst in stilte verdwijnen. Hij hoopt in een ‘obscuur plaatsje’ terecht te komen. ‘Liever dan een personage in een verhaal te laten verdwijnen, wilde ik zelf verdwijnen.’ En even verder lezen we: ‘Ik wilde een herinnering worden. Op een dag zullen we allemaal een herinnering worden, maar ik kon niet wachten.’ Ook in Philippes middagen staat het ontsnappen aan de realiteit centraal. ‘Het draait daarbij om een tennisbaan en villa’, zegt Welagen. ‘Ik ben opgegroeid in een vrijstaand huis met daarachter de tennisbaan van de gemeente. Ik heb daar jarenlang op uitgekeken. Toen ik dat boek schreef woonde ik niet meer in dat huis. Dat hadden mijn ouders verkocht. Dus daar kon ik nooit meer naar toe. Ik verlangde heel erg naar die plek en ging erover schrijven.’
Eenvoud
De plek gaat bij de auteur voor het plot. ‘Toen ik Lipari schreef wist ik helemaal niet hoe je een plot bedenkt. Ik wilde juist plotloos schrijven. Het ging me om de sfeer en de locatie. Het was bijna een reeks foto’s. Heel minimalistisch.’ Dat past erg bij Welagens eigen leven. ‘Ik houd van eenvoud in zo’n beetje alles. Mijn aandacht gaat naar boeken en kunst die zoeken naar de zuivere lijn. En dat zie je ook aan de manier hoe ik mijn eigen leven leid. Ik ga niet voor niets zonder koffiezetapparaat en smartphone door het leven.’
Dat vindt zijn weerslag in de stijl. ‘Ik probeer altijd de helderheid en eenvoud te zoeken. Soms zijn de zinnen wat langer, soms wat korter. Lipari heeft wat meer meanderende zinnen, net als Antoinette.’ Dat boek speelt in de Hongaarse hoofdstad. De 42-jarige hoofdpersoon kijkt in een badhuis wat melancholisch terug op zijn leven. Hij en zijn liefde Antoinette konden geen kinderen krijgen. Iets wat eveneens voor Welagen en zijn vriendin geldt. ‘Ik was daarom op zoek naar een plek van troost. En door te schrijven was ik daar en dat vond ik heel goed werken.’
Rots
De hoofdpersoon in Philippes Middagen zegt op een bepaald moment dat het zijn hobby is ‘om de realiteit te omzeilen als een boot een rots’. Een belangrijke opmerking, waarin het gehele oeuvre van de auteur besloten lijkt te liggen. ‘Dat is wel zo, ik vind het een mooi citaat. Het is een vreemde paradox dat ik enerzijds put uit mijn eigen biografie als startpunt, anderzijds gaan mijn boeken helemaal niet over mijn eigen leven. Ik heb nu eenmaal een parallel universum nodig en dat is de verbeelding. Realistisch schrijven interesseert mij niet. Ik ga echt op reis, zo zie ik het zelf. Het vergroot mijn wereld. Dat is ook mijn grote drijfveer. Ik ben niet alleen hier, maar ook daar.’
Robbert Welagen, Lipari, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 92 pagina’s (€ 17,35) Robbert Welagen, Philippes middagen, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 128 pagina’s (€ 14,95) Robbert Welagen, Het verdwijnen van Robbert, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 192 pagina’s (€ 17,99) Robbert Welagen, In goede handen, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 160 pagina’s (€ 19,99) Robbert Welagen, Antoinette, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 112 pagina’s (€ 17,99) Robbert Welagen, Raam, sleutel, Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar, 208 pagina’s (€ 18,50)
Fotografie (c) Tessa Posthuma de Boer
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
