Niet alle smeerlappen komen uit Wenen speelt zich goeddeels af in en rond het dorpje Refrontolo, dat zo’n vijftig kilometer boven Venetië ligt.
In november 1917 vorderen Duitse officieren een villa in het gebied. Een groot deel van de bezittingen van de eigenaren, de adellijke familie Spada, wordt geroofd door de soldaten. De zeventienjarige Paolo, zijn tante Maria en zijn grootouders krijgen een klein aantal ruimtes toegewezen. Bij de familie heerst aanvankelijk een sfeer van passief verzet. Als blijkt dat Renato Manca, de bewaker die in dienst is bij de Spada’s, bij de ondergrondse hoort, wordt de familie bij dat verzet betrokken. Dit geldt vooral voor Paolo. Samen met Guilia, een meisje uit het dorp waarop hij heimelijk verliefd is, helpt hij zijdelings bij diverse illegale activiteiten. Ondertussen probeert Paolo’s tante de verhouding met de bezetter te normaliseren door aan te pappen met de bevelhebbers.
Door de nadruk op het avontuur en romantiek is dit boek een atypische Eerste Wereldoorlog-roman.
Niet alle smeerlappen komen uit Wenen is vanwege zijn sentiment een typisch Italiaanse roman, de boeken van Bassani, Calvino en Tomasi de Lampedusa niet meegerekend. Ook het zo bekende Italiaanse cynisme, dat tegenwoordig vooral op de politiek of de toekomst is gericht, klinkt in deze roman door en is vooral gericht op de kerk. Ondanks de grote woordenschat van Molesini lijkt Niet alle smeerlappen komen uit Wenen eerder een jeugdboek dan een roman voor volwassenen. Dat komt vooral door de jeugdige hoofdpersoon en de grote rol die avontuur speelt. Waarom dat avontuur telkens wordt opgezocht is niet altijd duidelijk: Paolo wordt soms verzocht mee te gaan op expedities zonder dat hij een expliciete functie heeft. Door de nadruk op het avontuur en romantiek is Molesini’s roman een atypische Eerste Wereldoorlog-roman. Wie dat doorbloede karakter belangrijker vindt dan het taalgebruik, waarin grote uitspraken en kunstige zegswijzen niet zelden voorkomen, zal zijn hart kunnen ophalen.
Boekgegevens
Andrea Molesini, Niet alle smeerlappen komen uit Wenen, vertaling: Marieke van Laake, Uitgeverij Wereldbibliotheek, ISBN 978 90 284 2553 8 (€ 19,90)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2014.
