Verhalen zijn niet alleen leuk, ze kunnen ook leerzaam zijn. In Waarom de heks in de oven verdween kijken auteurs Lisette Thooft en Mieke Bouma naar de verborgen betekenis van vijftig verhalen (van Doornroosje tot The Matrix). Dit proces noemen ze mythosofie. Bouma: ‘Mythos komt van mythe en sofie van de wijsheid. Dat is dus de wijsheid in verhalen.’
Hoe is jullie samen- werking begonnen en hoe kwamen jullie op het idee voor dit boek?
Mieke Bouma (M): ‘In de tijd dat ik bezig was met mijn eigen boek, De held in je eigen verhaal, las ik Lisettes boek De onverzadigbare vrouw (en de afwezige man). Hierin schrijft ze dat mythosofie, een nieuwe term die zij had bedacht, een nieuwe discipline zou moeten worden. Dat vond ik zo gaaf. Toen het boek in de winkel lag, dacht ik: ik ga gewoon eens mailen met de vraag of we elkaar kunnen zien.’
Lisette Thooft (L): ‘Toen heb je ook je boek gestuurd. Ik las het en dacht: wow, wat fantastisch! De methode die ik zelf bedacht had is er. Toen ging ik haar interviewen voor NRC Handelsblad, want ze had ook nog een heel mooi persoonlijk verhaal.’
M: ‘Ik zei: We zouden eigenlijk iets met mythosofie moeten doen. We zouden een kring moeten oprichten, zodat dat woord gaat leven. Het verhaal achter dit boek was ook heel grappig. Ik had een mapje op mijn computer aangemaakt dat 100 verhalen die je gelezen moet hebben voor je dood heette [Lacht]. Toen vertelde Lisette mij dat haar uitgever wilde dat ze vijftig verhalen schreef. Ik zei: dit is te gek, dit is precies wat ik heb bedacht, maar dan met honderd verhalen.’
L: ‘Toen bleek dus dat we hetzelfde idee hadden: dat zo’n soort boek er moest komen.’
Waarom hebben jullie deze vijftig verhalen uitgekozen?
M: ‘We hadden gelijk het idee dat er van alles in moest. Oude verhalen, maar ook nieuwere verhalen en het liefst zo breed mogelijk. Toen bedachten we dat we een model moesten bedenken waarin we ze konden categoriseren. De zeven drijfveren die we in het begin van het boek noemen, zijn eigenlijk gebaseerd op de oude chakraleer. Je hebt hele basale drijfveren, dood of leven, en je hebt ook hogere drijfveren. Sommige verhalen vonden we altijd al mooi, maar toen gingen we ze ook nog eens langs de lat leggen van die zeven drijfveren.’
[quote]‘Als je honderd procent verantwoordelijkheid neemt, betekent het niet dat alles jouw schuld is.’[/quote]
Er staan ook waargebeurde verhalen in het boek. Hoe zit het met de symboliek van die vertellingen?
M: ‘Soms is de werkelijkheid zo bizar dat het voldoet aan de verhaalwetten.’
Aan het einde van Waarom de heks in de oven verdween zeggen jullie dat je je eigen leven zelfs als een verhaal kunt zien. Hoe werkt dat in de praktijk?
M: ‘Het is een leuk experiment. Of het zo is weet ik niet, maar stel dat je de schrijver van je eigen verhaal bent. Je kunt je leven zien als een soort script. Dan is het interessant om te kijken wat je daarmee kunt doen.’
L: ‘Bij problemen in relaties kun je denken: het ligt aan die man. Maar je kunt je ook afvragen: waarom heb ik deze man gekozen?’
M: ‘er wordt weleens gezegd: het leven bete- kent niets totdat je er betekenis aan toekent. Het is handig om je leven als verhaal te zien, want dan neem je honderd procent verantwoordelijkheid voor alles. en soms heb je gewoon pech.’
L: ‘Dat is ook het verschil tussen schuld en verantwoordelijk zijn. Als je honderd procent verantwoordelijkheid neemt, betekent het niet dat alles jouw schuld is. Maar het is nog steeds je verantwoordelijkheid. Wat doe je ermee? Want je bent nog steeds de hoofdpersoon.’
In het boek worden jullie favoriete jeugdverhalen besproken. Wat zijn de favorieten van dit moment?
L: ‘Amor en Psyche is eigenlijk mijn grote favoriet van nu.’
M: ‘Ik weet niet of ik één favoriet heb. Het zijn er te veel. Ik kan niet kiezen. Wat ik een heel mooi verhaal vond, was La vita è bella, een film. Over hoe een man door Duitsers met zijn zoontje in een kamp gezet wordt. Hij probeert zijn zoontje de illusie voor te houden dat het een spel is. Ik vond het zo’n mooi voorbeeld van een ultieme poging om een kind in het paradijs te houden.’
L: ‘Tegelijkertijd zit er ook iets spiritueels in, als je het vergelijkt met Arjuna in De vertwijfeling van Arjuna, tegen wie Krishna zei: “Het hele leven is een spel.” Dat is wat Shakespeare ook zei: All the world is but a stage.’
M: ‘And men and women merely players.’
Boekgegevens
Lisette Thooft en Mieke Bouma, Waarom de heks in de oven verdween, uitgeverij De Boekerij, ISBN 9789022570500 (€ 19,95)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie 1 september 2014.
