Mijn oma was dol op lezen. In haar jeugd struinde ze de straten af op zoek naar iets leesbaars. Dat kon een pagina uit de krant zijn, of een zoekgeraakte, handgeschreven brief. Als ze maar kon lezen. De letters tot zich nemen en even in een andere wereld duiken.
Mijn moeder verslond boeken. Op de basisschool verstopte ze boeken uit andere klassen onder haar rokken. Tussen de middag las ze dan stiekem op haar kamer, zonder dat ze tijd nam om te eten. Ze moest die boeken weer terugbrengen, voordat aan het licht kwam wie de boekendief was.
Als ik hieraan terugdenk, schaam ik me voor de luxe waarin wij nu lezen. De stapels ongelezen boeken die we aanbieden op Marktplaats, of op de vrijmarkt in Utrecht. Ze mogen weg voor een prikkie, of we doneren ze aan een goed doel. In onze huizen is er geen plaats meer voor al dit papierwerk. Laatst las ik zelfs op Facebook dat er containers vol met gloednieuwe boeken door een boekhandel werden weggegooid. Gewoon vernietigd! Ik weet dat mijn oma des duivels zou zijn en ik hoop dat mijn moeder dit nooit gelezen heeft, want ze zou er een nacht van wakker liggen.
Op het moment dat mijn oma naar het verpleeghuis ging, begon ze al wat vergeetachtig te worden. Zo vergat ze weleens hoeveel borreltjes ze had gedronken. Soms troffen we haar in licht beschonken toestand aan en was zij heus in de veronderstelling dat ze maar één borrel had genuttigd. Maar één ding wist mijn oma nog heel goed. Haar boeken moesten bij haar blijven. Niemand
kwam aan haar geliefde literatuur. Als er iemand zo dapper was om al naar de boekenkast te wijzen, kreeg diegene een flinke veeg uit de pan. Ooit waagde een familielid te suggereren dat de boekenkast wel uit de kleine kamer weg kon. Dan zou mijn oma veel meer ruimte hebben. ‘Boeken zijn mijn vrienden!’, riep mijn oma toen uit. ‘Ik wil er gewoon naar kunnen kijken!’
Er zijn verschillende kanten in mijn omgeving waar ik het boeken-gen van heb geërfd of meegekregen. Mijn vader begon met het verzamelen van de top 100 van Nederlandse boeken. Ik geloof dat hij nu meer dan duizend boeken bezit. De laatste jaren leest hij niet veel meer. Maar zijn liefde voor boeken blijft. Ook nu hij in een verpleeghuis woont. Het eerste wat er meeging was een grote boekenkast. Gelukkig heb ik het niet van een vreemde. Dat boeken-gen.
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2015
