Een grappige en ontroerende roman waarin je meegenomen wordt naar een huis met een bijzondere familie en van de opera van Parijs tot het Circus Sowalskaja in Sint-Petersburg.
Mijn oma Varinka Sowalskaja werd in 1900 geboren. In een failliet familiecircus, op een afgelegen akker ten oosten van Sint-Petersburg. Ze had aan den lijve ondervonden dat magie een illusie is waar je elke dag keihard aan moet werken om die in stand te houden. De circuspaarden struikelden, wanneer ze hun rondjes door de ijskoude piste sjokten, over hun eigen hoeven. De spreekstalmeester, mijn overgrootvader Igor, stonk naar wodka en naar het onderlijf van onbekende vrouwen.
Als er niet zo weinig eten was geweest, waren de artiesten waarschijnlijk in hongerstaking gegaan. De enige hoop die het familiebedrijf op een trekpleister had, was het nijlpaard dat de vader van Varinka in een aanval van grootheidswaanzin in 1914 naar Sint-Petersburg had laten varen. Hier was Circus Sowalskaja met de gebruikelijke slechte timing midden in de algemene staking neergestreken.
Eigenlijk had mijn overgrootvader een olifant besteld. Bij een dierentuin in Polen, die volgens Varinka de dieren sneller verkocht dan een merrie loopt als die haar stal ruikt. Het plan was om de olifant in Danzig in te schepen, als men de arbeiders tenminste zover zou kunnen krijgen, en daarna naar de vrachthaven van Sint-Petersburg te vervoeren, waar hij dan bij ligplaats 26 kon worden afgehaald.
De daaropvolgende maanden sprak Igor enkel en alleen over de in aantocht zijnde olifant. Olifant met een hoofdletter O. Over hoe geweldig alles nu zou worden. Over het wereldnummer dat hij persoonlijk met dat prachtige schepsel zou vormgeven. Wat zou het een enorme publiekstrekker worden. Ze zouden nooit meer met honger naar bed hoeven gaan. Nú kwam de doorbraak. Eindelijk brak de dag aan waarop het schip met de Olifant in de haven werd verwacht. Mijn overgrootvader had Varinka en de breedgeschouderde Svetlana meegenomen.
Svetlana kon alles wat zwaar was tillen en een vrachtwagen besturen. Vol verwachting stond Igor met knipperende ogen tegen het felle zonlicht in te kijken, terwijl het vrachtschip onder een wolkeloze hemel aanlegde. Langzaam werd de houten kist uit de buik van het schip omhooggetild, waarna ze hem vanaf het bovenste dek naar beneden lieten zakken. ‘Mi zhdjom slona! We wachten op onze Olifant! slona! Horen jullie het wel?’ proclameerde Igor trots naar de mensen die op de kade om hen heen stonden, een mengelmoes van werkloze dagloners en zeelieden.
De kist hing nog steeds in de lucht en de spanning steeg. Al snel werd duidelijk dat er iets aan de hand was. Naarmate hij dichter bij de grond kwam, leek de kist steeds kleiner. ‘De olifant was in de was gekrompen,’ bromt Varinka elke keer dat Olga en ik haar vragen om het verhaal te vertellen. Want toen Svetlana de veel en veel te kleine kist op de kade openbrak, kwam er een grijs gemêleerd nijlpaard met roze oortjes, een open bek met enorme tanden en een uiterst slechte adem tevoorschijn.
Igor spuugde, vloekte, schopte en vervloekte heel Polen en in het bijzonder de dierentuin van Danzig. Toen zakte hij uitgeput in elkaar en keek naar het nijlpaard, dat haar hoopvolle kop boven de kist uit had gestoken. Mijn overgrootvader zocht in zijn jas naar zijn heupfles, maar die was leeg. De havenmeester die erbij was komen staan, had alle superlatieven over de komende Olifant gehoord en ontfermde zich over mijn overgrootvader. Hij haalde zijn eigen wodkafles tevoorschijn en liet de circusdirecteur drinken.
Annette Bjergfeldt, Een gegeven nijlpaard, vertaling: Ingrid Hilwerda en Janke Klok, Uitgeverij Signatuur, 400 pagina's (€ 24,99)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2021.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
