Zonder familie vlucht hij voor het oorlogsgeweld uit een land dat wordt platgebrand, uitgehongerd en van de kaart geveegd. Steeds opnieuw moet hij wijken voor het bizarre geweld waarvan wij ons vaak zullen hebben afgesloten, als het in het westen al het nieuws haalde. De diverse partijen strijden een ondoorzichtige oorlog die alleen verliezers kent. Achak Deng, de eigenlijke naam van de verteller, is geen verzinsel van de schrijver. Hij is een werkelijk bestaande persoon die in vele gesprekken zijn verhaal heeft verteld aan Dave Eggers. Deze beschrijvingen zijn vaak droog, niet sensationeel maar compromisloos. Geen afschrikwekkend detail blijft ons bespaard. Toch kun je jezelf als lezer niet afsluiten voor het verhaal. Deels komt dat door de wijze waarop Dave Eggers al het materiaal heeft geordend en verwerkt maar zeker ook door zijn betrokkenheid en zijn schrijfstijl. Hij geeft zijn hoofdpersoon een eigen stem die hem tot leven wekt en die je als lezer dwingt te luisteren. Hij weet een balans te vinden tussen het hartverscheurende verhaal en luchtiger passages die met liefde en humor zijn opgetekend.
Naast een oorlog, die ver van ons bed plaats vindt, gaat Wat is de Wat over de onmacht van het Westen om met deze problematiek om te gaan en het gaat over de soms grenzeloze onverschilligheid. Geëngageerd is vele jaren een besmet begrip geweest omdat de literaire kwaliteit vaak ondergeschikt was aan de boodschap. In dit boek zijn literaire kwaliteit en engagement onlosmakelijk met elkaar verbonden. De Nederlandse literatuurkritiek wil nog wel eens klagen over te weinig rumoer in onze letteren. De Nederlandse politiek keek bij de laatste verkiezingen nauwelijks over de landsgrenzen. Misschien helpt het om ‘Wat is de Wat’ te lezen, al was het maar om te ontdekken dat het erg vernauwend is de inspiratie alleen binnen de paar vierkante kilometers Nederland te zoeken.
Dave Eggers, Wat is de Wat. De autobiografie van Valentino Achak Deng, Rothschild & Bach, ISBN 978 90 499 5048 4 (€ 22,95)
