Tijdens de Eerste Wereldoorlog, waarin de totale oorlog realiteit werd en soldaten ook burgers bij het conflict betrokken, plaatste het Duitse leger een groot hek met schrikdraad aan de Belgisch-Nederlandse grens. Ten zuiden daarvan voltrok zich de ‘Rape of Belgium’: het ooit zo vooroplopende België werd door de Duitsers kapotgemaakt. Duizenden gebouwen, waaronder de bibliotheek van de Leuvense universiteit, werden in brand gestoken, rond de loopgraven zijn hele dorpen vernield en gifgasaanvallen deden hun intrede. Hoewel we de Duitsers niet teveel tegen wilden werken – het was ook toen onze grootste handelspartner – richtte het neutrale Nederland intussen eenentwintig kampen in voor Belgische oorlogsvluchtelingen.
Tegen die achtergrond schreef Guus Bauer Het geheim van Treurwegen. Willem Maria Treurwegen vertelt het verhaal. Hij is al in de vroegste minuten van de twintigste eeuw geboren en maakt als veertienjarige het oorlogsgeweld volop mee. Voor een eenvoudige jongen uit een eenvoudig gezin leek de toekomst al vast te liggen. Maar oorlog maakt alles altijd anders. Willem is een ietwat volks, spontaan karakter die met veertienjarige verbazing de surrealistische ontwikkelingen van de oorlog probeert te begrijpen. Zijn verhaal is een enthousiast relaas, vol indrukken en anekdotes die over elkaar heen buitelen.
Guus Bauer, Het geheim van Treurwegen, Uitgeverij Signatuur, ISBN 978 90 567 2465 8 (€ 19,95)
Dit artikel is eerder verschenen in de Boekenkrant editie
van februari 2013.
