De lokroep van Elysium doet denken aan een aflevering van Black Mirror: het verhaal bevat een portal waardoor mensen in een wereld komen waar oude beroemdheden zoals filmsterren en politici nog rondlopen, levensecht gerecreëerd door AI. Wie wil er nu niet een kijkje in zo’n virtuele wereld nemen…
Door Ilse van Oosten
Als filmstermanager Daniel de kans krijgt om als virtuele kopie aan Elysium deel te nemen, grijpt hij deze met beide handen aan. Maar al snel komen er vragen vanuit zijn zoon Tom en diens docent Ester: Wat heeft Daniel precies te zoeken in Elysium? Is zijn virtuele kopie wel authentiek? En wie of wat zit er eigenlijk achter het portal?
In tegenstelling tot zijn eerdere historische roman, genaamd Pobeda 1946, schrijft de Estische Ilmar Taska met De lokroep van Elysium een werk van speculatieve fictie. Toch is ook zijn tweede boek doordrenkt van zijn ervaringen tijdens het Stalin-regime. In een futuristische setting waarin mensen uit het verleden en heden in een virtuele wereld met elkaar in contact komen, werkt Taska realistische scenario’s van politieke manipulatie uit en reflecteert hij op de geschiedenis. Zo plaatsen gesprekken met bijvoorbeeld de presidenten Kennedy en Lenin ook hedendaagse politieke kwesties in een nieuw licht en zetten ze aan tot nadenken.
Niet alleen Taskas politieke ervaringen, maar ook zijn ervaringen als filmmaker komen naar voren. Dit is merkbaar in zowel de schrijfstijl, die een rap tempo aanhoudt en erg beeldend en scenisch is, als in Daniels beroep en de beschrijvingen van terugkomende filmsterren. Zulke uiteenlopende beroemde figuren als filmsterren en politici zijn op interessante wijze met elkaar verbonden, waardoor er pijnlijk scherp naar voren komt dat in elk land (of op elke werkvloer) en in elk tijdperk zich vergelijkbare problemen voordoen. Zo zegt Jacky Kennedy over haar man en Marilyn Monroe: ‘Ze lijken een beetje op elkaar (…). Ze willen meerdere levens tegelijk leven, en naarmate ze populairder en beroemder werden zijn ze hun besef van werkelijkheid verloren, ze vinden dat zij zich alles kunnen permitteren.’
Naast al het politieke en futuristische blijft ook het persoonlijke niet achter. In de band tussen Daniel en zijn zoon belicht Taska de soms verdrietige kanten van vader-zoonrelaties en daarnaast volgen we de persoonlijke strijd van de eenzame docent Ester, die zich op de achtergrond afspeelt.
Zoals deze hoeveelheid aan thematiek misschien al doet vermoeden, wordt het boek na een sterk begin wat eclectisch. In zijn poging om politieke situaties aan te kaarten, een futuristische wereld neer te zetten én problemen op persoonlijk vlak van verscheidene personages weer te geven, raakt Taska af en toe de draad kwijt en begint het verhaal te slepen. De machten achter Elysium, en hun toekomstplan, zijn op het gebied van plot te zwak uitgewerkt om het gevoel van dreiging op te wekken waar de auteur op aan lijkt te sturen. Al met al is De lokroep van Elysium een ambitieus boek dat belangrijke onderwerpen aankaart en tegelijk prettig wegleest, maar hier en daar wel wat strakker had gekund.
Ilmar Taska, De lokroep van Elysium, vertaling: Frans van Nes, Uitgeverij Nobelman, 324 pagina’s (€ 24,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
