Soms lees je een boek dat je flink aan het denken zet. Over hoe bepaalde woorden andere mensen kunnen kwetsen en buitensluiten. Woorden die je misschien gebruikt zonder na te denken. In Dat mag je óók (al niet meer) zeggen beschrijft taalkundige Vivien Waszink wat er mis kan gaan in ons taalgebruik als het gaat om gender, seksualiteit en huidskleur. En wat we eraan kunnen doen om door middel van de woorden die we kiezen de wereld een beetje inclusiever te maken. Een dun maar indrukwekkend boek dat over zoveel méér gaat dan taal alleen.
Door Jos Noorman
Vivien Waszink werkt als onderzoeker op het Instituut voor de Nederlandse Taal. Verder schrijft ze populairwetenschappelijke boeken over taal, bijvoorbeeld over hiphoptaal, taalergernissen en nieuwe woorden. Dat mag je óók (al niet meer) zeggen is een uitgave van Genootschap Onze Taal, bekend van het tijdschrift Onze Taal en de bijbehorende website met taaladvies. In de nieuwste editie van het onlangs vernieuwde tijdschrift wordt trouwens ook aandacht besteed aan ‘regenboogtaal’.
Waszink beschrijft in haar boek nieuwe woorden over gender en geaardheid en laat zien op welke manier je ook een genderneutraal alternatief kunt gebruiken voor bestaande woorden. Zoals het initiatief van de NS om voortaan niet meer ‘Dames en heren’ om te roepen, maar ‘Beste reizigers’. Verder besteedt ze aandacht aan woorden die door een herinnering aan een pijnlijk verleden of een veranderende kijk op de wereld ongemakkelijk of ongebruikelijk kunnen aanvoelen. En hoe bestaande woorden door die veranderende wereld ook een andere betekenis kunnen krijgen.
‘Er bestaan genootschappen die het behouden van oude, (bijna) vergeten woorden hartstochtelijk aanmoedigen, maar nieuwe woorden worden meestal met minder open armen verwelkomd. In de huidige tijd worden oude aannames in twijfel getrokken en er worden nieuwe perspectieven bekeken. En dan lijkt het soms wel of er juist meer verschil wordt gemaakt, en alsof er – volgens sommigen – steeds meer hokjes bij komen. De taal van straks zal er in ieder geval weer anders uitzien. Mogelijk breekt er een tijd aan van “ont-hokjesdenken” en worden verschillen tussen mensen minder nadrukkelijk aangevoeld en benoemd.’
Maar Waszink doet in Dat mag je óók (al niet meer) zeggen veel meer dan alleen maar taal beschrijven. Eigenlijk geeft ze in dit boek een mini-cursus over alles wat iedereen zou moeten weten over gender, geaardheid, inclusiviteit, racisme en discriminatie. En dat doet ze fantastisch. Met veel kennis van zaken zet ze alles voor je op een rijtje. Beknopt, actueel en heel informatief. Een echte eyeopener dit boek, dat eigenlijk iedereen zou moeten lezen.
Vivien Waszink, Dat mag je óók (al niet meer) zeggen, Genootschap Onze Taal, 136 pagina’s (€ 14,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
