De wereld van Sofie van Jostein Gaarder is al bijna vijftig jaar een geliefd boek bij zowel kinderen als volwassenen. De Nederlandse versie van het dikke boek waarin op een begrijpelijke manier de geschiedenis van de filosofe wordt verteld, is al aan de 75e druk toe. Het leek onmogelijk om een stripversie van dit boek te maken, maar het is schrijver Vincent Zabus en tekenaar Nicoby gelukt! Ze volgen niet alleen het oorspronkelijke verhaal, maar voegen er ook iets extra’s aan toe.
Door Hans Pols
Sofie Amundsen komt op een dag terug van school. Er is niemand thuis. Op tafel ligt de post met daartussen een envelop met haar naam erop. Sofie opent de envelop en leest: ‘Wie ben jij?’ Dat zet haar aan het denken. Want, inderdaad, wie is zij eigenlijk? Lopend door het huis en de tuin vindt ze nog een aantal enveloppen met haar naam erop. In de eerste zit weer een vel met een vraag: ‘Waar komt de wereld vandaan?’ De volgende envelop is dikker. Het is een pak papieren met op de bovenste pagina een titel: ‘Cursus filosofie’ en de waarschuwing: ‘zeer voorzichtig behandelen’. Zo begint Sofies serie reizen door de tijd en door de geschiedenis van de filosofie. Voor haar eerste reis komt ze vanuit haar tuin terecht in de oudheid, waar ze in contact komt met de natuurfilosofen (Parmenides, Heraclitus, Empedocles en de drie filosofen van Milete). Na elke reis keert Sofie terug naar huis waar ze de volgende dag weer een nieuwe aanwijzing vindt die haar terugbrengt in de tijd. Ze ontmoet onder andere de sofisten, gaat met Plato een grot in waar ze uitleg krijgt over zijn ideeënwereld. Later praat ze met Aristoteles en ze ontdekt wat cynisme oorspronkelijk betekent. Onderweg worden veel vragen gesteld en beantwoord, maar een vraag blijft tot voorbij de helft van het boek: wie stuurt haar steeds de aanwijzingen voor haar volgende reis? De mysterieuze filosoof maakt zich bekend als Alberto en hij laat Sofie zien hoe er na de oudheid in de donkere Middeleeuwen gedacht werd, een tijd waarin theologie en filosofie dicht tegen elkaar aan lagen.
Het lijkt een onmogelijke opgave om Gaarders meer dan 500 pagina’s dikke roman om te zetten naar een verhaal in beelden, maar het is schrijver Vincent Zabus en tekenaar Nicoby heel goed gelukt. Hun versie van De wereld van Sofie is niet het uittreksel van een roman voorzien van erg veel plaatjes, maar een frisse, vlot leesbare en eigentijdse hervertelling van het oorspronkelijke verhaal waar Nicoby en Zabus bovendien een extra laag aan toevoegden. Ze laten Sofie leven in de tijd van nu, ze maakt zich zorgen om de opwarming van de aarde, heeft haar bedenkingen bij het vrouwbeeld van de oude filosofen en ook corona komt even ter sprake.
Maar wat de stripversie extra leuk maakt, is dat er optimaal gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden die het stripmedium biedt. Tekeningen en lettering staan volledig in dienst van het verhaal: een mooi voorbeeld hiervan is de uit Legosteentjes bestaande Democritus, en er wordt letterlijk buiten de kaders gedacht. Net als bijvoorbeeld Fred (in Philémon) en de filosofische stripmaker Marc-Antoine Mathieu (Maurits Cornelis van Esk, gevangen in dromen) speelt Nicoby met de grenzen en mogelijkheden van het stripmedium: Sofie bladert bijvoorbeeld terug in het boek of ze klimt op de letters van een hoofdstuktitel. Uit alles in dit boek blijkt dat Zabus en Nicoby de roman van Gaarder kennen en ervan houden. Ze maakten van een mooi boek een even mooie bewerking die op zich al leuk is om te lezen, maar ook uitnodigt om Gaarders roman ter hand te nemen. Voor wie de roman al heeft gelezen, is deze stripversie ook heel leuk om te lezen door de extra lagen die de makers ervan aan het verhaal toevoegen. Dat geeft deze stripversie meerwaarde. Op de laatste pagina’s van dit boek zijn we aanbeland in de tijd van de barok. Dat is ook het moment waarop Sofie zich er van bewust wordt dat ze een personages is in een boek – en dat dit boek pas het eerste deel van het verhaal is.
Vincent Zabus & Nicoby naar Jostein Gaarder, De wereld van Sofie 1. De filosofie, van Socrates tot Galilei, vertaling: W. Davids, Uitgeverij Scratch, 264 pagina's (€ 24,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
