Waarschijnlijk kun je zonder al te veel moeite de Boekenkrant lezen. Dat we dat kunnen lijkt heel normaal, maar zo vanzelfsprekend is dat helemaal niet. Ruud Hisgens en Adriaan van der Weel gaan in De lezende mens op zoek naar de betekenis van het lezen, voor de lezer zelf en voor de samenleving.
Door Renske Immink
Je hebt ongetwijfeld wel gehoord van ontlezing. Hoewel we de hele dag lezen (etiketten, chatberichten, formulieren, enzovoort), worden we toch steeds minder goed in lezen. Dit wordt ook aangetoond in onderzoeken: leerlingen scoren steeds slechter op het gebied van begrijpend lezen. In De lezende mens wordt dit probleem ook benoemd, maar houdt het bij benoemen alleen niet op. De auteurs zoeken naar de oorzaak, de gevolgen en de oplossingen ervan.
Volgens Hisgens en Van der Weel krijgt vooral het diep lezen het meest te lijden, dat is het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Deze verandering brengt de nodige vragen met zich mee. Hoe belangrijk is lezen nou echt? Hoe ontstaat een boekcultuur en kunnen we daar nog van spreken, nu er steeds minder boeken gelezen worden? Wat is het verschil eigenlijk tussen het lezen van een papieren boek of van een e-reader? De auteurs pleiten voor aandacht voor de toekomst van het lezen. Dit doen ze door onder andere de geschiedenis van het boek uiteen te zetten.
Hoewel er genoeg aanleiding is voor pessimisme, zijn de auteurs toch optimistisch. Er wordt een heel hoofdstuk geweid aan handreikingen om beter te leren lezen, waarin veel tips worden gedeeld om zowel jezelf als anderen te stimuleren meer te lezen. Daarbij worden andere media, zoals radio, het luisterboek en social media, niet geschuwd. Dat is verfrissend. We horen vaak genoeg dat we meer moeten lezen, en zullen het zelf ook vast wel vaak genoeg denken, maar waar begin je met méér lezen? Dat hoeft niet de meest hoogstaande literatuur te zijn. ‘Houd in gedachten dat er andere genres zijn dan literatuur (en dat literatuur uit meer dan fictie bestaat). Maar nog belangrijker is het om je inspanning – net als in de sportschool – geleidelijk op te bouwen.’
De lezende mens weet te enthousiasmeren met de vele referenties aan uiteenlopende literatuur, waaronder de nodige poëzie. Na het lezen van dit boek kan het bijna niet anders dan dat je snel verder gaat met het volgende boek. Wellicht iets dat wat laagdrempeliger is, als beloning voor het doorspitten van deze theorie, of juist een poëziebundel, om beter diep te leren lezen. Je hebt in ieder geval geen reden meer om het niet te doen.
Ruud Hisgens en Adriaan van der Weel, De lezende mens, Uitgeverij Atlas Contact, 344 pagina’s (€ 24,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie april 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
