Elk jaar herdenken we met Keti Koti op 1 juli de afschaffing van slavernij in Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen. Dit jaar is het een extra bijzondere editie, vanwege het 150-jarige jubileum. Toch weten de meeste Nederlanders maar weinig over deze herdenkingsdag. In het boek Keti Koti vertelt journalist en modeactivist Janice Deul wat deze dag precies inhoudt, en waarom dat zo belangrijk is.
Door Mirjam Mulder
De afgelopen jaren is de aandacht voor ons slavernijverleden sterk gegroeid, en toch was er nog geen boek over Keti Koti verschenen, constateerde Janice Deul. Zij besloot daar verandering in te brengen. ‘Ik verbaas me er nog vaak over hoe weinig Keti Koti leeft bij veel mensen, vooral bij veel witte mensen, die überhaupt niet weten wat er gaande is,’ legt ze uit. ‘Als ik op 1 juli bijvoorbeeld in een Suri-outfit over straat ging, dan kreeg ik vaak complimenten, maar mensen vroegen ook: “Waar gaat u naartoe?” Of: “Wat gaat u precies doen?” Zij linkten dat niet aan Keti Koti.’ Met dit boek hoopt ze het gat in ‘onze collectieve Keti Koti-kennis’ enigszins te dichten.
In de inleiding vertel je dat je vroeger zelf eigenlijk ook niet zoveel had met Keti Koti. Waardoor veranderde dat?
‘Ik stond vroeger inderdaad nooit zo stil bij Keti Koti, überhaupt bij het hele slavernijverleden niet. Dat was voor mij een ver-van-mijn-bed-show: dat was zó lang geleden. Ik was echt van de school: blik vooruit, rug recht, richting de toekomst met z’n allen. Ik heb me toen nooit zo gerealiseerd in hoeverre dat slavernijverleden in onze maatschappij nog steeds doorwerkt, op heel veel verschillende manieren. Maar die omslag is gekomen door de ontmoeting met een jonge vrouw, een jaar of tien geleden, die graag model wilde worden. Zij vertelde mij hoe vaak zij racistisch bejegend werd waardoor zij haar dromen niet kon najagen, doordat men zei: “We kunnen jou niet inschrijven in ons bureau, want we hebben al iemand zoals jij.” Dat was zoals het werkte in de bladen- en de mode-industrie. Door haar ben ik begonnen met mijn missie: de kracht van mode, schoonheid – en later kunst en cultuur – gebruiken om de wereld beter en inclusiever te maken. En als eenmaal de schellen van je ogen zijn gevallen, als je eenmaal ziet hoe die ongelijkwaardigheid werkt op een bepaald gebied, dan zie je hoe dat ook op andere gebieden werkt, dat het gewoon een structureel iets is in onze maatschappij. Keti Koti is een moment om daarbij stil te staan met een grote groep mensen, en je verbonden te voelen met het heden, verleden én de toekomst.’
Je gaat in op meerdere aspecten van Keti Koti, waaronder kleding. Waarom is dat zo belangrijk voor deze traditie?
‘Kleding is een manier om te uiten wie je bent en wie je wilt zijn. Het is een manier om je authenticiteit, je cultuur, je historie te laten zien en te vieren. Met name rondom de Bigi Spikri is kleding heel belangrijk, dat is de culturele optocht op 1 juli waarbij mensen in traditionele outfits door Amsterdam lopen. Toen ik voor de eerste keer in mijn leven tijdens de Bigi Spikri zo’n traditionele Afro-Surinaamse creatie droeg, vervulde me dat met een groot gevoel van kracht, trots en verbondenheid – niet alleen met de mensen om mij heen, maar ook met degenen die mij voor zijn gegaan.’
Voor dit boek sprak je met een groep scholieren. Zij waren verrassend genuanceerd over de vraag of 1 juli een vrije dag zou moeten zijn. Hoe vond jij dat?
‘Inmiddels heeft die school 1 juli ook als vrije dag ingesteld. Ik vond het heel opvallend hoe zij daarover spraken: je zou denken dat als je die jongelui van vijftien à zestien jaar de vraag stelt: “Willen jullie een vrije dag?”, ze en masse “ja” zeggen. Maar het algehele gevoel was: “Nee, we hoeven niet per se vrij, want dan gaan we gewoon chillen met onze vrienden.” Ze willen een dag die in het teken staat van Keti Koti, van het bredere verhaal rond racisme en kansenongelijkheid en hoe om te gaan met dit soort thema’s. Ik zou het heel tof vinden als dit soort gesprekken vaker gevoerd zouden worden op scholen. Ik hoop ook zelf vaker met jonge mensen daarover in gesprek gaan.’
Er bestaan een heleboel verschillende meningen over hoe we bij Keti Koti stil zouden moeten staan. Wat was daarbij jouw aanpak voor dit boek?
‘Het is ook een persoonlijk boek, want ik deel mijn visie en mijn inzichten. Om daartoe te komen ben ik in gesprek gegaan met een aantal deskundigen op verschillende gebieden en heb ik behoorlijk wat onderzoek gedaan. Dus ik presenteer de feiten, maar ik voeg daar wel mijn eigen mening en ervaringen aan toe. Daarmee hoop ik juist anderen uit te nodigen om hierover na te denken en in gesprek te gaan. Ik zie dit boek als een eerste verkenning rondom het thema Keti Koti, want er zijn nog heel veel verhalen die verteld moeten worden.’
Kijk voor het programma van Keti Koti op www.ketikotiamsterdam.nl.
Janice Deul, Keti Koti. Waarom we de afschaffing van de slavernij moeten herdenken en vieren, Uitgeverij Ambo|Anthos, 192 pagina’s (€ 22,99)
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
