Simon Weiman is een kapper die het vak is ingerold en meer plezier beleeft aan zwemmen. Een van zijn weinige klanten wil een roman schrijven over een kapper. De schrijver is onder meer beroemd door Beneden is het kil, over een dochter die haar moeder in de kelder stopt, en dat en meer kan lezers van Gerbrand Bakkers nieuwe roman De kapperszoon aanzetten tot puzzelen.
Door Sandra Broertjes
Wanneer de schrijver in Simons zaak komt om iets te leren over kappen en kappers, is opa Jan er ook. Onder Jans leiding was ‘Chez Jean’ een soort buurthuis, maar de achtentachtigjarige heer heeft er geen moeite mee dat zijn zwijgzame kleinzoon een eigen werkwijze heeft. Jan vertelt over zijn verdwenen zoon, die een halfjaar voor Simons geboorte omkwam bij de vliegramp op Tenerife. Simon vraagt zich af of de schrijver het allemaal opslaat. Ook Jan en barman Oscar van homokroeg ‘The Queen’s Head’ zijn zich ervan bewust dat schrijvers de werkelijkheid veranderen. ‘Doe er maar je voordeel mee,’ zegt Oscar tegen de schrijver nadat hij hem heeft verteld over een avontuurtje in Iran. Er zijn aanwijzingen dat er een kapper Simon en een hoofdpersoon Simon, die kapper is, bestaan en dat wat de laatste meemaakt uit de pen van de naamloze schrijver komt.
Door De kapperszoon heeft Bakker, zo vertelde hij in een interview, weer plezier gekregen in het schrijven. Het vertellen van verhalen vormt een rode draad in het boek, maar het is niet de enige. Zo vraagt Simon zich af wie er nu een claim heeft op het grootste lijden (de vader, de weduwe of de half-wees) en hij merkt het grote verschil op in aandacht voor nabestaanden van rampen toen (Tenerife) en nu (MH17). Een andere rode draad is Simons fascinatie voor Igor, een aantrekkelijke verstandelijk beperkte jongen in zijn moeders zwemclubje, die lijkt op zwemkampioen Aleksandr Popov. Zijn moeder waarschuwt hem dat sommige deelnemers erg lichamelijk zijn en dat merkt hij al snel: ‘Simon voelt de knieholtes van de jongen in zijn knieholtes en in zijn saaie zwembroek begint het te gloeien, iets wat je niet kunt gebruiken als je vrijwel naakt in een zonovergoten zwembad met water tot aan je navel staat.’ Dat Simon graag wangen en halsslagaders van zijn klanten bevoelt, wordt door hen waarschijnlijk niet eens opgemerkt. Zijn fantasieën over Igor dreigen werkelijkheid te worden wanneer hij de vrijwel taalloze jongen meeneemt naar de kapsalon en dat brengt spanning in het verhaal, die er ook is door de verhaallijn over Cornelis, Simons vader, die tijdens een tussenstop op Los Rodeos van boord gaat en een leven opbouwt als kapper Carlos. Of je dat leest als een verhaal in een verhaal (details uit kapper Simons leven komen terug in dat van Cornelis en dat kan toeval zijn, of niet), zal van lezer tot lezer verschillen.
Zowel de schrijver als Simon verdiept zich in de vliegramp. Waar de aanleiding tot het ongeluk en de naweeën ervan worden beschreven is het niet altijd duidelijk via wie die informatie tot de lezer komt en de verslagen wijken qua stijl af van de rest van het boek. Dat is niet vreemd: zo zijn delen van een interview met een dochter van de KLM-gezagvoerder vrijwel letterlijk overgenomen uit Trouw. Het merendeel van het boek is gevuld met Bakkeriaanse dialogen en zinnen als: ‘Hij staat op en pakt de bezem. Je kunt zeggen: “Iedereen eruit” of je kunt niets zeggen en een bezem pakken.’ De karakters komen tot leven, ook de bijrollen als Simons moeder Anja die jaloers is op haar vriendin Henny die met een ‘zwartwerkende bouwvakker met gouden kettinkjes en een tanig lijf en een kale kop en een afgebroken tand die hij met opzet niet laat repareren’ is vertrokken naar een Canarisch eiland. Waar had ze anders heen moeten gaan? Gerbrand Bakker heeft zijn pen gescherpt en zijn plezier in het schrijven is aan De kapperszoon af te lezen.
Gerbrand Bakker, De kapperszoon, Uitgeverij Cossee, 304 pagina’s (€ 24,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
