Ochtendmens, de nieuwe roman van Katherine Heiny, heeft al het bovenstaande. Het boek begint met een vrolijke naïeve Jane die onverhoopt valt voor de grootste flirt uit het kleine stadje Boyne City: Duncan. Je verwacht dat het speels blijft. Maar het boek neemt een onverwachte wending.
Door Pauline Pater
Jane is juf op de dorpsschool en dit zorgt voor grappige beschrijvingen van dagelijkse situaties: ‘De moeder van Seth vroeg wat er zou gebeuren als een ouder – theoretisch dan hè – het huiswerk van haar kind maakte. Jane zei tegen haar dat als ouders dat doen, een kind niets kan leren. “Ja, maar wat gebéúrt er dan?” vroeg Seths moeder. Jane antwoorde dat ze dan de directeur op de hoogte zou brengen. “Maar wat als je het niet kunt bewijzen?” ging Seths moeder verder. “Wat als een kind gewoon ontkent?”’
En zo gaat het verhaal verder. Je wordt meegenomen in Janes leven. Af en toe glimlachen gegarandeerd, totdat… een auto-ongeluk laat op de avond voor een belangrijke dag veel levens op z’n kop zet. Sinds die dag verliest Jane een stuk van haar levenslust en krijgt ze een ongevraagde verantwoordelijkheid op haar schouders. Of, eerlijk gezegd, die neemt ze op haar schouders uit schuldgevoel.
Deze taak draagt ze met Duncan, ook al zijn ze samen niet meer zo hecht als in het begin van het boek: de zorg voor een volwassen persoon die alles op een kinderlijke manier beleeft. Triest, zoet en aandoenlijk.
Ochtendmens geeft een melancholiek beeld van het leven. Omdat je als je jong bent van alles kan bedenken, maar het leven loopt vaker heel anders dan je zou kunnen denken. ‘Toch kon Jane het gevoel niet van zich afzetten dat die auto liever bij haar had willen blijven, ook al maakten de mensen die hier woonden warme chocomelk van Nesquik, en vloekten ze in het bijzijn van peuters, en lagen ze soms voor pampus in andermans tuin. Dit was een huis waar liefde en verlangen en tederheid woonden.’
Uiteindelijk groei je met Jane mee, van vrolijk, jong en naïef, naar ernstig, verantwoordelijk en berustend. Niet meer grappig dan? Ja dat wel, maar op een bitterzoete manier. Een boek dat je laat glimlachen op de bank. Een boek dat je niet wilt wegleggen, maar soms juist wel omdat het ook een beetje treurig is. De auteur weet emoties op een fijne manier af te wisselen waardoor je één wordt met de hoofdpersoon. Kortom, een boek vol tegenstrijdigheden.
Katherine Heiny, Ochtendmens, vertaling: Lidwien Biekmann, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, 352 pagina’s (€ 22,50)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie maart 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
