In haar nieuwe roman De winter voorbij, onderzoekt Isabel Allende het lot van drie eenlingen, die vechten tegen demonen uit het verleden. Hun wegen kruisen elkaar tijdens een heftige sneeuwstorm in New York, waardoor ze voor enkele dagen afgesloten zijn van de buitenwereld.
De titel van haar drieëntwintigste roman ontleent de Chileense schrijfster aan het werk van de Franse filosoof en auteur Albert Camus en is als motto opgenomen in het boek: ‘midden in de winter begreep ik eindelijk dat er in mij een onoverwinnelijke zomer huisde’. Deze hoopvolle belofte staat symbool voor de hoofdpersonen Lucia, Richard en Evelyn uit het boek, maar heeft ook een speciale betekenis voor de schrijfster zelf. In de begeleidende brief die ze speciaal voor haar Nederlandstalige lezers schreef, zegt Allende: ‘Toen ik aan dit boek begon, was ik net gescheiden van mijn man en waren achtereenvolgens mijn geliefde literaire agent, drie goede vrienden en mijn hond overleden. Het was een trieste periode die voor mij aanvoelde als een lange winter. Dit citaat van Camus herinnerde mij eraan dat geen enkele winter oneindig voortduurt. Door te schrijven kon ik mij uit deze duistere periode ontworstelen en bewoog ik mij langzaam richting het licht.’
Schrijfproces
Ondanks haar persoonlijke tegenslagen ging ook aan De winter voorbij een specifieke werkwijze vooraf. De schrijfster begint haar nieuwe roman steevast op dezelfde dag. In 2015, tijdens haar laatste bezoek aan Nederland, vertelde Allende tijdens het literaire evenement BorderKitchen meer over dit bijgeloof. ‘Op 8 januari, altijd 8 januari, sluit ik mezelf op om te gaan schrijven. Dat heeft gedeeltelijk te maken met bijgeloof, maar voornamelijk met discipline. Ik heb één dag nodig om te beginnen. Ik start de dag met een open hart en een open geest. Ik heb geen idee van het verhaal, ik weet niet waar ik over ga schrijven. Ik ga gewoon zitten, ik mediteer een beetje, ik steek een kaars aan en ik probeer een zin te schrijven die van binnenuit komt, zonder na te denken.’ Allende gelooft dat zij de verhalen waarover ze schrijft niet zelf kiest, maar dat de verhalen háár kiezen.
Toch zijn de romans moeilijk los te zien van de persoonlijke geschiedenis en interesses van de schrijfster. Haar debuutroman Het huis met de geesten (1982) speelt zich af aan het eind van de jaren zeventig, toen aan het bewind van president Salvador Allende een einde kwam. Als achternicht van de afgezette president was ze na de staatsgreep gedwongen om haar vaderland te verlaten. En het idee voor De Japanse minnaar (2015) ontstond toen een vriendin haar vertelde dat haar Joodse moeder van tachtig, die in een bejaardentehuis woonde, veertig jaar lang bevriend was geweest met haar Japanse tuinman.
De winter voorbij
Ook in haar nieuwe roman komt Allende’s persoonlijke interesse duidelijk naar voren: ‘Naarmate ik ouder wordt, raak ik meer geïnteresseerd in relaties tussen mensen en vooral in de liefde tussen ouderen. Mijn belangstelling gaat ook meer uit naar mondiale problemen, zoals de vluchtelingencrisis’, legt ze uit in de brief die bij de roman is bijgevoegd. Beide thema’s komen in het boek terug, maar in de eerste hoofdstukken van De winter voorbij is dat allerminst duidelijk.
De drie hoofdpersonen kennen elkaar niet of nauwelijks en het verhaal schiet pas in gang als Richard tijdens een sneeuwstorm een klein verkeersongeluk veroorzaakt. In de andere auto zit de illegale immigrante Evelyn. Ze is gevlucht uit Guatemala, maar werkt momenteel als nanny in New York. Richard geeft haar zijn kaartje met persoonsgegevens en denkt er vanaf te zijn. Totdat Evelyn later die avond opeens in paniek voor zijn deur staat en hij de hulp van buurvrouw Lucia inroept om in het Spaans te vragen wat er aan de hand is. Zij weet aan Evelyn te ontfutselen dat er in de achterbak van haar auto het dode lichaam van een vrouw ligt. Door deze bekentenis zijn de levens van Richard, Evelyn en Lucia opeens met elkaar verbonden.
De plot is al aan het begin van het verhaal grotendeels duidelijk, de kracht schuilt dan ook vooral in de uitgediepte personages. Door de tijd die ze met elkaar doorbrengen in het barre winterweer geven de drie steeds meer over hun eigen levensgeschiedenis prijs. Opeens wisselt het perspectief van het hedendaagse Amerika naar het turbulente Chili van de jaren zeventig, en ook Evelyn doet haar vlucht vanuit Guatemala uit de doeken. Doordat je Richard, Evelyn en Lucia beter leert kennen, krijgen de beslissingen die ze in het heden maken meer gewicht. Zo heeft Evelyn moeite zich open te stellen voor andere mensen, omdat ze in haar thuisland heeft gezien wat er kan gebeuren als je je uitspreekt. Actuele thema’s als immigratie, mensenhandel en politieke conflicten worden dus door gebeurtenissen uit het verleden van de hoofdpersonen geïntroduceerd. De vraag die in De winter voorbij staat is echter eeuwenoud: hoe kun je je leven in het heden betekenis geven, als je nog niet met alle demonen uit het verleden hebt afgerekend?
Door deze thematiek past ook dit nieuwe verhaal weer naadloos in het indrukwekkende oeuvre van Allende. Ondanks haar gevorderde leeftijd is ze nog lang niet klaar met schrijven, want in januari is ze volgens goed gebruik weer aan een nieuwe roman begonnen.
Boekgegevens
Isabel Allende, De winter voorbij, vertaling: Rikkie Degenaar, Uitgeverij Wereldbibliotheek, 336 pagina’s (€ 19,99)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2018.
