Een boek of gedicht overzetten in een andere taal is meer dan een woordenboek pakken: een vertaler is zelf ook schrijver of dichter. Hij moet opnieuw naar de woordkunst kijken en ervoor zorgen dat de tekst evenzeer tot leven komt in het Nederlands als in de originele taal. Wat in het Nederlands al een cliché is, kan in een ander taalgebied nog een prachtige, nieuwe vondst zijn. Of andersom. Het is een gevoelige en onderschatte bezigheid. Hoe kijkt de literaire wereld tegen vertalen aan?
Het nieuwste nummer van literair tijdschrift Tirade was aan de vertaalkunst gewijd, zoekend naar een antwoord op deze vraag. Redactielid Jeroen van Kan ageerde tegen het beleid van sommige uitgeverijen: meerdere vertalers aannemen en hen telkens een stuk van het boek laten vertalen. ‘Je krijgt andere woordkeuzes, een andere verteltrant. Het lijkt nergens meer op. Bovendien worden veel goede vertalingen überhaupt niet aangenomen door uitgeverijen, waardoor veel prachtige boeken aan het Nederlands taalgebied worden onthouden.’
Als om te demonstreren hoe het wél moet, werd een ruime passage uit Eijkelbooms vertaling van Walcotts Omeros voorgedragen. In zijn eentje worstelde dichter/vertaler Eijkelboom de ruim driehonderd pagina’s van de versroman door, regel voor regel het schilderij van woorden herscheppend dat Walcott had gemaakt. Eijkelboom gaf een kleurrijke en levendige indruk van de plek waar het verhaal zich afspeelt. De boodschap was duidelijk: Eijkelbooms werk verhief het vertalen tot een kunst – en hij was daar zelf een van de grootste beoefenaars in.
