Professor en klinisch psycholoog Mattias Desmet brengt in zijn bestseller een kritische analyse van de heersende technocratische ideologie, waarbij angst en controledwang overheersen.
PROMOTIE – Het recht op privacy kalft af, (zelf)censuur neemt in sneltempo toe, de gezondheid van het individu wordt meer en meer een staatszaak, het aantal intrusieve acties door veiligheidsdiensten stijgt exponentieel – de laatste decennia vergroot de greep van de overheid op het privéleven van het individu hand over hand. Het door Hannah Arendt geschetste toekomstbeeld dat na de val van het nazisme en het stalinisme een nieuw soort totalitarisme zou oprijzen, geleid door bureaucraten en technocraten, staat volgens Desmet dichter bij de realiteit dan we denken. “Juist in het liberale Westen ligt totalitarisme om de hoek,” zegt Mattias Desmet. “Steeds vaker worden tegenstemmen gecensureerd, niet door de Poetins en Orbans van deze wereld, maar door het volk zelf.”
In zijn boek De psychologie van totalitarisme presenteert Mattias Desmet een glasheldere psychologische analyse van de historische opkomst van totalitarisme en het ermee verbonden fenomeen van massavorming. Centraal daarbij staat het absolute geloof in cijfers en de wetenschap, waarbij men actuele problemen zoals seksisme, racisme, het klimaat en de coronacrisis op een hypergecontroleerde manier tracht op te lossen. Door de toename van regels is er minder en minder ruimte voor subjectieve keuzes en vrijheid, en ontstaat er een pensée unique waarbij elke afwijkende stem als een bedreiging wordt beschouwd. Dit in combinatie met een gebrek aan sociale verbinding en zingeving creëert de ideale voedingsbodem voor een nieuwe vorm van totalitarisme.
“De moderne massa kan pas ontstaan wanneer een grote groep zich sociaal vereenzaamd voelt en zich afgesneden voelt van de natuurlijke en sociale omgeving. Arendt noemt dat atomisering. Als zich dan een dringend probleem aandient, kan die verbrokkelde samenleving zich plots terug aaneensluiten in een collectief. Men vormt een massa en voelt zich daarin met elkaar verbonden. Maar het is symptomatisch. Het is geen duurzame verbinding, het is geen oplossing, sterker nog, hoe sterker individuen zich verbinden met het collectief, des te verder de onderlinge banden afsterven.”
Het boek van Mattias Desmet is niet alleen aan zijn zevende druk toe, maar kent ondertussen ook een internationale carrière. De rechten van het boek zijn immers verkocht aan vijf buitenlandse uitgeverijen en van de Engelse versie werden er op nog geen maand tijd meer dan 65.000 exemplaren verkocht.
Mattias Desmet, De psychologie van totalitarisme, Uitgeverij Pelckmans, 220 pagina’s (€ 30,00)
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
