Bijzonder – een kernwoord als je kijkt naar het werk van de Amerikaanse auteur Ransom Riggs. De trilogie De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine gaat zoals zoveel jeugdboeken over anders zijn dan anderen, maar is toch uniek. Wat maakt deze serie zo bijzonder?
In de trilogie, waarvan het sluitstuk Bibliotheek der zielen in januari verschijnt, beschrijft Ransom Riggs het leven van de vijftienjarige Jacob Portman. Als kleine jongen zoekt Jacob vaak het gezelschap op van zijn joodse grootvader. Hij luistert ademloos naar de verhalen over diens jeugd, die hij doorbracht op het eiland Cairnholm voor de kust van Wales om aan de nazi’s te ontkomen. Zijn opa leefde daar onder de hoede van mevrouw Peregrine, samen met een tiental andere kinderen die allemaal ‘bijzonder’ waren: ze konden vliegen, vuur beheersen, of tilden met gemak honderden kilo’s de lucht in.
Naarmate Jacob ouder wordt begint hij echter te twijfelen aan het waarheidsgehalte van deze vertelsels. Hij vermoedt dat zijn grootvader een fantasieverhaal heeft bedacht om de pijnlijke waarheid te verzachten: dat de nazi’s zijn complete familie hebben uitgemoord. Maar als zijn opa plotseling overlijdt onder verdachte omstandigheden – helemaal alleen, in het bos, zijn lichaam bekrast met rode striemen – besluit Jacob dat de wereld misschien toch meer geheimen herbergt dan hij had gedacht. Hij reist af naar Cairnholm, het eiland uit zijn grootvaders jeugd, en gaat op zoek naar de bijzondere kinderen. Daar ontdekt hij niet alleen dat de kinderen nog steeds op het eiland leven, maar ook dat ze inderdaad beschikken over speciale gaven. Zo draagt Emma een vlam in haar handpalm, is Millard onzichtbaar en kan Enoch dode dieren en mensen tot leven wekken. De kinderen leven samen onder toeziend oog van mevrouw Peregrine, die, zoals haar Engelse naam al aangeeft, in een valk kan veranderen.
Eigenlijk begint het verhaal dan pas echt. Jacob komt er al snel achter dat de moordenaars van zijn opa ook achter hem en zijn nieuwe vrienden aanzitten, om de krachten van mevrouw Peregrine in te zetten voor de creatie van een nog verder ontwikkelde menssoort. Deze strijd vormt de kern van de trilogie, want ook al ontsnapt Jacob in deel één ternauwernood aan zijn vijanden, in deel twee en drie staan ze opnieuw tegenover elkaar.
Hoewel bovenstaande samenvatting misschien doet vermoeden dat dit de zoveelste serie is waarin het Goed en het Kwaad tegen elkaar strijden, onderscheidt deze trilogie zich wel degelijk van andere verhalen. Wie de covers van Riggs’ boeken bekijkt, ziet meteen de mysterieuze vintagefoto’s die op de voorkant prijken. Maar ook binnenin de drie boeken vind je deze prachtige, soms uitermate enge of lugubere foto’s, waarop steevast mensen zijn te zien die bijzonder zijn. Het interessante is dat Riggs deze foto’s niet heeft laten maken en bewerken voor zijn boeken, maar dat hij oude, bestaande foto’s van verzamelaars heeft gebruikt om met zijn verhaal te verweven. De foto’s zijn niet alleen buitengewoon intrigerend om te zien, maar verlenen het verhaal ook een extra mysterie, omdat ze impliceren dat wat Riggs beschrijft misschien wel echt gebeurd zou kunnen zijn…
Nog een reden waarom De bijzondere kinderen van mevrouw Peregrine afwijkt van andere boeken voor jongvolwassenen: het is eng. Riggs heeft zijn verhaal overgoten met een horrorsausje, en dat zie je in dit genre niet vaak. Wanneer Jacob op Cairnholm een vervallen huis doorzoekt, waar de bomen door het dak groeien en de vloerplanken kraken, vindt hij in de kelder stellingkasten met rijen en rijen potten met daarin ingewanden en vroeggeboortes op sterk water. Daarnaast zorgen de foto’s in de boeken soms ook voor rillingen, want wat schuilt er achter die serieuze kinderblikken of die vrolijke clownspakken?
Op de foto’s staan bovendien vaak mensen die je in vroeger tijden kon vinden op freakshows en kermissen. Ook daarin is deze trilogie origineel. Verhalen die zich afspelen in een dystopische wereld met fantasy-elementen zie je wel vaker, maar aandacht voor Siamese tweelingen of mensen met scheefgegroeide ledematen is nieuw, waarschijnlijk omdat deze mensen niet voldoen aan het standaard schoonheidsideaal.
Ten slotte zijn de boeken ook nog eens erg goed geschreven. Ze zitten vol humor, emotie en details, en Jacob is een prettige reisgenoot in de vreemde, onwerkelijke wereld van het bijzonderdom. In januari neemt hij ons voor de laatste keer mee. Ik kan niet wachten.
Boekgegevens
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2015
