‘Nannerl en Wolfgang traden samen op. Als Nannerl ziek was, dan nam Wolfgang het over. Maar wanneer hij ziek was, ging het concert niet door. Hun pianospel zélf was gelijkwaardig. Noch à quatre-mains, noch aan twee piano’s deden ze voor elkaar onder. Zij en Wolfgang waren bijzondere talenten, maar Wolfgang was vijf jaar jonger, en een man. Hij stal de show, en Nannerl schikte zich in die realiteit.’ Dit zegt Ank Reinders, internationaal gelauwerd sopraan, zangpedagoge en auteur. Onder meer op grond van briefwisselingen tussen zus en broer schetst Reinders een portret van Nannerl en, vooral, schrijft ze een pleidooi voor erkenning van haar talent.
Waarom is Nannerls talent niet eerder erkend?
‘Over Wolfgang zijn bibliotheken vol geschreven, maar van Nannerl bestaan maar een paar boeken, die ik trouwens niet erg goed vind. Ze stond in de achttiende eeuw niet op de voorgrond, deels dankzij het talent van haar broer, deels door de tijdsgeest. Toen ze een pubermeisje werd, bewonderden aanwezigen niet haar spel, maar haar uiterlijk. Het stoorde haar vader geweldig. Van hem mocht Nannerl vanaf haar achttiende niet meer optreden, omdat een vrouw dat niet behoorde te doen.’
Hoe ging ze daarmee om?
‘Ze vond het vreselijk, maar accepteerde het met opgeheven hoofd. Ze had er begrip voor, want zo waren nu eenmaal de regels. Nannerl was dienend en volgzaam. Ze nam die regels, van de maatschappij en van haar vader, zoals ze waren. Ze musiceerde lange tijd alleen nog in privéverband met vriendinnen, en componeerde een paar kleine muziekstukjes. Maar toch was ze zeer belangrijk: Wolfgang stuurde veel van zijn composities naar haar op, en bracht ze niet uit voor ze haar reactie had gegeven. Hij vond haar oordeel enorm belangrijk!’
Was Nannerl ook dienend in haar huwelijk?
‘Nannerl trouwde een man die vijf kinderen meenam uit een eerder huwelijk, en voedde alle vijf deze kinderen op. Haar vader voedde haar eigen zoon op, omdat ze onvoldoende aandacht aan hem kon schenken. En na het overlijden van haar broer, spande ze zich in voor zijn nalatenschap.’
Zou Nannerl het in deze tijd gered hebben?
‘Ongetwijfeld. Ze was flexibel, en ze was een heel sterke vrouw. Ze wist hoe ze zich moest gedragen en ze sprak haar talen. Omdat ze samen met Wolfgang op reis ging, vanaf haar elfde, werd ze snel weerbaar en bekwaam. Ze werd in haar jeugd dan wel bewonderd als pianiste, ze was echt een vrouw: ze ontving de meest luxe kleding, parfums, juwelen en sieraden van de hoge adel. Ook daar wist ze precies hoe zich te gedragen. Nannerl was geëmancipeerd en een kind van haar tijd. In deze maatschappij, waar vrouwen meer kansen hebben, had Nannerl met haar karakter haar weg naar de roem gevonden.’
Ank Reinders, Nannerl, de zus van een genie, Uitgeverij Aspekt, ISBN 978 90 591 1879 9 (€ 12,95)
