Abdelkader Benali schreef Zandloper. Autobiografisch, maar dan wel fictief.
Je leven bestaat uit boeken schrijven en heel hard lopen. Dat lijken twee zeer verschillende werelden.
‘Het belangrijkste verschil is dat je als hardloper iets concreet kunt verbeteren. Je hebt een persoonlijk record (mijn marathonrecord is 2:25:19) en daar wil je onder. En je hebt de tijd van je voorganger om te verbeteren. Als schrijver zit je in een geheel andere situatie. Je kunt boeken schrijven die critici goed vinden, die veel verkopen, of die prijzen winnen, maar is het daarom een goed boek? En hoe schrijf je daarna een “beter” boek?’
Inderdaad: hoe slaagt een schrijver erin om goed te blijven, zelfs beter te worden?
‘Door te accepteren dat er duizend herkansingen zijn voor elke zin die je opschrijft, maar dat er geen betere alternatieven zijn. Het perfecte verhaal bestaat niet, maar je kan wel proberen om die perfectie zo dicht mogelijk te benaderen. Dat doe je door te experimenteren. Als schrijver ben je een kunstenaar, je bent creatief. Een hardloper moet zorgen dat hij harder loopt, hij is concreet bezig. Schema’s, schema’s, schema’s, dat drijft hem. Maar ook een hardloper gebruikt “het verhaal” om goed te lopen.’
[quote]Vanaf het moment dat mijn pen het papier raakt, ontstaat er een barst in de werkelijkheid. Dan schrijf ik een verhaal waarin ik de werkelijkheid geen recht meer kan doen. Ik gebruik verbeelding, vul de werkelijkheid aan of ondermijn die. Het kan nog altijd zo zijn dat de werkelijkheid inspireert, en dat ik daaruit elementen gebruik, maar het is vanaf dat moment fictie.'[/quote]
Hoe bedoel je dat?
‘Je moet als hardloper de wedstrijd visualiseren. Van tevoren zie je het parcours, de loop van de wedstrijd, voor je. Je maakt er een verhaal van. Dat is weer een belangrijke overeenkomst. En: een hardloper is, net als een schrijver, nieuwsgierig hoe ver hij geestelijk kan gaan. Niet lichamelijk, dat is niet belangrijk, want hij weet dat het lichaam wel doet wat de geest wil, mits de geest het lichaam niet overschat.’
De schrijver van Zandloper heet Abdelkader Benali, en de hoofdpersoon ook.
‘Ik vind het normaal dat een schrijver terugkeert in zijn boek. Bij vrijwel elke schrijver gebeurt dat. Maar in de meeste gevallen heet de hoofdpersoon anders, en dan valt het niet meer op. Zandloper is een fictief verhaal met echte elementen, een literaire autobiografische roman.’
En als er ‘roman’ op een boek staat, is het per definitie fictie?
‘Vanaf het moment dat mijn pen het papier raakt, ontstaat er een barst in de werkelijkheid. Dan schrijf ik een verhaal waarin ik de werkelijkheid geen recht meer kan doen. Ik gebruik verbeelding, vul de werkelijkheid aan of ondermijn die. Het kan nog altijd zo zijn dat de werkelijkheid inspireert, en dat ik daaruit elementen gebruik, maar het is vanaf dat moment fictie.’
Waarin verschillen de mens en de hoofdpersoon Abdelkader Benali van elkaar?
‘De hoofdpersoon Abdelkader besluit om te stoppen met schrijven, en zich alleen maar op hardlopen te richten. De plekken waar hij komt, heb ik in het echt ook bezocht: Egmond aan Zee, om de halve marathon te lopen. In het hotel uit Zandloper heb ik ook geslapen. En Marokko, voor een hoogtestage, ter bezinning en om een betere hardloper te worden. Ik ontmoette daar de Noureddine die in Zandloper voorkomt. Maar de verhalen die de context vormen, zijn weer verzonnen.’
[quote]Er zijn duizend herkansingen voor elke zin die je opschrijft, maar er zijn geen betere alternatieven.[/quote]
Ingewikkeld…
‘Het blijkt in veel interviews dat de hoofdpersoon en de mens Abdelkader Benali worden verward. Ik wil geen verwarring stichten, maar een verlengde van mezelf in het boek laten voorkomen.’
Wie dan is de fictieve persoon Abdelkader Benali?
‘Dat is een persoon die mij de mogelijkheid biedt om mij mijn schrijverschap weer toe te eigenen. Toen ik debuteerde, gebeurde er zoveel: een prijs, vertalingen, aandacht… Het was niet meer van mij, zo voelde het. Tegelijkertijd legde het mij een zwaar juk op. Dat is ook een van de redenen dat ik zo fanatiek hardloop: ik kan daarin mezelf zijn. Als schrijver kon dat niet meer. Op deze manier probeer ik land terug te winnen op zee.’
[styled_box title=”Over de auteur”]Abdelkader Benali vestigde zijn naam al direct met zijn debuut. Bruiloft aan zee werd in diverse talen vertaald en leverde hem de Geertjan Lubberhuizenprijs 1997 op. Met De langverwachte won hij de Libris Literatuurprijs 2003. Abdelkader Benali treedt geregeld op als hoofdpersoon in zijn eigen verhalen. Thema’s en onderwerpen uit zijn leven – migratie, hardlopen, en schrijven – keren, in andere gedaantes, terug in zijn boeken.
Boekgegevens
Abdelkader Benali, Zandloper, Uitgeverij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 7169 2 (€ 14,95)
