De nieuwe roman Definitie van liefde van Nhung Dam speelt zich grotendeels af in New Orleans, waar de Amerikaans-Vietnamese actrice Rose erachter komt dat ze zwanger is van haar vriend. Dit ingrijpende moment brengt niet alleen vreugde, het leidt onder andere ook tot een relatie- en identiteitscrisis. Dam: ‘De zwangerschap werpt Rose terug naar de rauwe realiteit van haar afkomst.’
Door Martijn van Bruggen
Wanneer ons gesprek bijna ten einde is, komen Dam en ik te spreken over de luchtige kant van Definitie van liefde. Een kant die je gemakkelijk over het hoofd ziet, beaamt de auteur. ‘De grote thema’s in mijn boek – moederschap, afkomst – springen natuurlijk in het oog, maar ik zoom ook in op de alledaagse futiliteiten waarin we als mensen kunnen verzanden. Met name via de personages rondom Rose, die vooral met hun eigen levens bezig zijn. Denk aan de journalist die tijdens een interview met Rose negentig procent van de tijd over zichzelf praat, terwijl hij smakkend een hotdog eet, of aan vriendinnen die je denken te helpen, maar je eigenlijk nog dieper de grond in trappen. Ze laten de krankzinnigheid van de moderne wereld zien.’
Ik ben iemand anders
Eerder in het gesprek hebben we het over de grote thema’s, en hoe ze met elkaar verbonden zijn. ‘Om te begrijpen waarom Rose, ondanks haar kinderwens, twijfelt het kind te houden, is haar achtergrond van groot belang,’ legt Dam uit. Die achtergrond is in het kort als volgt: Rose is kind van twee Vietnamese bootvluchtelingen, die er mede door hun oorlogstrauma niet in geslaagd zijn haar een veilige opvoeding te geven. Rose heet eigenlijk Hoa, maar heeft die naam afgezworen. ‘Door haar Vietnamese naam te veranderen in een Amerikaanse, neemt ze het heft in eigen handen,’ verklaart de auteur. ‘Je naam hebben je ouders je maar gegeven. Je had geen inspraak in de keuze, terwijl die wel identiteitsvormend is. Rose zegt hiermee eigenlijk: “Nee, ik ben iemand anders.” Haar ex-vriend spreekt haar er later ook op aan: dat ze wel doet alsof het maar een naamsverandering is, maar dat ze in feite een harde knip heeft gezet in waar ze vandaan komt. Ze accepteert haar geschiedenis niet.’
Wanneer Rose zwanger raakt en haar vriend haar ineens verlaat, blijkt dat het ontkennen van haar geschiedenis nog niet maakt dat die geschiedenis verdwenen is. ‘Plots is Rose helemaal op zichzelf aangewezen,’ vertelt Dam. ‘Ze had de droom om met haar geliefde een gezin op te bouwen, een volgende stap te zetten in een beter leven, en nu verkruimelt die voor haar ogen. De droom die ze had, het totaalpakketje: het blijkt allemaal een illusie te zijn die ze hardnekkig heeft geprobeerd vast te grijpen. Ze denkt: de kaarten liggen nu heel anders. Wat heb ik eigenlijk opgebouwd? Heb ik wel genoeg liefde voor mijzelf? Heb ik genoeg geleerd mezelf vast te houden? En als ik het bij mezelf al niet kan, kan ik het een kind dan wel geven?’
De stem van het ongeboren kind
Een opmerkelijk gegeven in Definitie van liefde is dat een groot gedeelte van het verhaal verteld wordt vanuit het ongeboren kind van Rose: Ava. Gaandeweg kwam dit idee op bij Dam. ‘Ik wilde het verhaal eerst vanuit Rose vertellen, maar naarmate het verhaal vorderde – met de overkoepelende vraag: “Waartoe zijn wij op aarde, wat betekent het om moeder te zijn?” – drong Ava’s stem zich aan mij op. Als je schrijft over de onlosmakelijke band tussen moeder en kind, die meteen al zo aanwezig is, dan heeft dat kind ook recht op een stem in het verhaal. Ik was zo blij met die ingeving.’ Dam geeft aan dat de roman zich voor haar opende. ‘In mijn fantasie kon het ongeboren kind mythisch worden. Wat betekent het als je nog net niet geboren bent? Misschien ben je wel heel dicht bij de oergoden. Misschien verwonder je je over de alledaagse dingen die wij als mensen amper nog zien. De schoonheid dat het lente wordt en de knoppen komen, dat er regen uit de hemel valt.’
Ava voelt dat haar moeder in paniek is en probeert contact met haar te leggen. ‘Ze snapt dat de grond onder haar moeder wegvalt, maar is vastbesloten haar moeder te laten zien hoe schitterend de wereld is,’ legt Dam uit. Zo bezien neemt het ongeboren kind de rol over die Rose’ ouders nooit vervuld hebben. ‘Als Rose haar vader en moeder opzoekt om steun te zoeken, komt het juist tot een confrontatie.’ Rose is erop gebrand een ander, groter leven te leiden dan haar ouders. Die ambitie maakt dat ze in haar werk als actrice constant naar waardering zoekt, en in haar leven de touwtjes strak in eigen handen probeert te houden. Volgens Dam is dat laatste niet altijd een goed idee. ‘Je kan proberen alles te controleren in het leven, maar soms moet je accepteren dat het leven jóú ergens heen stuurt. Vertrouw er een beetje op dat het uiteindelijk tot iets beters leidt. Bij dat vertrouwen hoort ook mild voor jezelf zijn en jezelf vasthouden als het zwaarder is.’ Maar komt Rose op tijd tot dat besef?
Nhung Dam, Definitie van liefde, Uitgeverij De Bezige Bij, 352 pagina’s (€ 22,99)
