Het nieuwe boek van Louise Erdrich, De nachtwaker, gaat onder andere over het merkwaardige leven van Thomas Wazhashk, die in het Inheems-Amerikaanse reservaat Turtle Mountains woont. Het is bekroond met de Pulitzerprijs voor Fictie 2021. Reden genoeg om deze schrijver wat vragen te stellen, dus!
Door Lou Kommeren
Het boek speelt zich af in september 1953, de tijd waarin Resolutie 108 werd aangenomen door het Amerikaanse Congres. Dit zou de Inheemse bevolking in deze reservaten van hun land en rechten als Inheemse bewoners onteigenen. Thomas Wazhashk zet zich in om dit te voorkomen, terwijl Patricia – of Pixie – haar zus probeert te vinden die in Minneapolis verdwenen is.
Het verhaal van Thomas Wazhashk is gebaseerd op het leven van je grootvader. Hoe heb je de meer op feiten gebaseerde delen van het verhaal onderzocht?
‘Veel delen van het onderzoek waren gebaseerd op dingen over de Turtle Mountains die ik mijn hele leven al weet – maar veel andere aspecten vergden onderzoekswerk bij het Nationaal Archief van de Library of Congres. De overheidsarchieven bevatten enorme hoeveelheden materiaal over Amerikaanse Indianen, en daar vond ik de geschiedenis van de kostschool van mijn grootvader, evenals de vroegste geschreven geschiedenissen van het leven in de Turtle Mountains, het reservaat waar mijn grootvader boerde en woonde.’
Dromen en visioenen spelen een belangrijke rol in het verhaal, zoals Pixie die haar zus Vera in haar dromen ziet. Wat heeft je doen besluiten om deze magisch realistische aspecten op te nemen? Spelen deze zaken ook een rol in jouw eigen leven?
‘Ik zie dromen of visioenen niet als magisch realisme. Dit zijn realiteiten en ze vertellen ons heel veel over ons innerlijke leven en de grotere wereld. Ik neem ze op omdat mensen dit allemaal meemaken en het gewoon bij het leven hoort. Ik sprak gisteravond met mijn moeder over de mensen die we hebben verloren en die in dromen aan ons zijn verschenen met troostende berichten. Ik weet dat veel mensen zich hierin zullen herkennen.’
Het personage van Pixie is, zoals je aan het begin van het boek zegt, helemaal fictief. Wat inspireerde je om over dit personage te schrijven?
‘Pixie is een voorbeeld van een soort van visioen – omdat ze onverwacht was. Op een dag begon ik over haar te schrijven en voelde het alsof ik haar heel goed kende. Ik kon niet stoppen. Elke keer als ik ging zitten, leek het alsof ze iets te zeggen had. Ik heb veel onderzoek gedaan naar de Jewel Bearing Plant waar mijn grootvader werkte en waar Turtle Mountain-vrouwen werkten. Dit maakt deel uit van het naleven van een visioen – je gaat waar je moet gaan – en in dit geval was de boodschap: “Doe meer onderzoek”.’
Wat me vooral opviel bij het lezen van het boek was Vera’s verhaallijn, en hoe de meeste vreselijke dingen die ze doormaakt impliciet zijn, in plaats van grafisch weergegeven, terwijl we haar herstel ervan in detail kunnen ervaren. Waarom besloot je haar verhaallijn op deze manier uit te werken?
‘Dat was opzettelijk. Veel boeken bevatten grafische scènes van lijden, maar dat was niet het boek dat ik wilde schrijven. Ik wilde wat er met Vera gebeurde als voorbeeld nemen van wat er gebeurde met veel Inheemse vrouwen die naar de steden gingen voor een regeringsprogramma genaamd “Relocation”. Deze vormen van geweld zijn hedendaags en dit was een manier om dergelijke kwesties in een historische context te plaatsen.’
Hoewel het boek zich in het verleden afspeelt, is de discussie over de rechten van Inheemse Amerikanen vandaag de dag nog steeds erg relevant. Denk je dat er parallellen zijn te trekken tussen dit verhaal over deze politieke strijd en de huidige tijd?
‘De grootste bedreiging komt nu van multinationale ondernemingen die grondstoffen opeisen die in Inheemse gebieden worden gevonden – dit gebeurt over de hele wereld. Inheemse volkeren zijn naar de meest afgelegen gebieden van de aarde geduwd en hebben geleerd zich aan te passen aan een moeilijke omgeving. Maar mijnbouw- en booractiviteiten zijn zo technologisch geavanceerd geworden dat ze overal kunnen komen. De druk op Inheemse volkeren is immens. Dus ja, extractiemethoden veranderen, maar de uitdaging is altijd hetzelfde.
‘Dit is het moment om goed te kijken welke technologieën compatibel zijn met de manier waarop pre-industriële samenlevingen leefden. Er is zoveel Inheemse kennis die genegeerd wordt. We verwoesten en verliezen bijvoorbeeld de levengevende grond waarop ons voedsel tot nu toe heeft gegroeid. Nederland gebruikt een inheems model om grond te regenereren en toe te voegen aan een kleine landbasis – dit is iets dat over de hele wereld kan worden gedaan. We moeten de gevaarlijke situatie waarin we ons bevinden als het gaat om het klimaat, zien als een kans om een aantal zeer oude manieren van bestaan op ons enige thuis, onze geliefde aarde, een nieuwe bestemming te geven.’
Louise Erdrich, De nachtwaker, vertaling: Jan de Nijs en Monique Ter Berg, Uitgeverij Spectrum, 480 pagina’s (€ 24,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
