Moet je voorstellen dat je van de ene op de andere dag niet meer welkom bent in je eigen land. Daarover gaat de roman De rest van ons leven van Els Beerten. In het boek staat een onbekend stuk geschiedenis centraal waar je waarschijnlijk nog nooit over gehoord hebt: de deportatie van in Engeland wonende Italianen.
Door Jos Noorman
Hoofdpersoon is de twintiger Fredo, die als kind na de Eerste Wereldoorlog met zijn vader uit Italië vertrekt en in Engeland een nieuw bestaan probeert op te bouwen. Maar als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, kiest de Italiaanse leider Mussolini de kant van de nazi’s. Alle Italianen worden vanaf dat moment beschouwd als een potentieel gevaar en worden opgepakt. Het lukt Fredo om terug te keren naar Italië, waar hij intrekt bij zijn nieuwe vriend Luigi, diens vrouw en zoontje Vito. Als Luigi met zijn vrouw naar België vertrekt om in de mijnen te gaan werken, ontfermt Fredo zich over Vito. Els Beerten vertelt ons alles over dit indrukwekkende boek.
Je roman gaat over een onbekend stuk geschiedenis. Waarom wilde je hierover schrijven?
‘De opa van mijn schoonzoon vertrok na de Tweede Wereldoorlog uit Zuid-Italië om in de Limburgse mijnen te werken, en op een keer begon hij tegen mij over vroeger. Het raakte mij dat hij als jongeman totaal geen keuze had, maar verplicht werd om te vechten voor Mussolini en zo terechtkwam in een krijgsgevangenenkamp in Engeland. Ik ben de geschiedenis ingedoken op zoek naar hoe het zat met “Italians in England” en zo kwam ik uit bij feiten waar ik zo verschrikkelijk kwaad om werd dat ik erover móest schrijven. Het hele verhaal is fictie, maar de historische context jammer genoeg niet.’
De rest van ons leven gaat niet alleen over de oorlog, maar ook over opgroeien, je plek zoeken en vinden, en gemis en geluk. Wat is voor jou de essentie van het verhaal?
‘Voor mij gaat mijn boek vooral over doorgaan. En over mensen die blijven. Die niet weglopen als het lastig wordt. Over groei gaat het ook. Mensen groeien zo mooi als er niet weggelopen wordt.’
Je hebt gekozen om het verhaal te vertellen vanuit twee perspectieven: dat van Fredo en van Vittorio. Waarom?
‘Fredo had ik al. Maar ik wilde er ook achter komen hoe het moest zijn om Vito te zijn, dat was mijn tweede grote verlangen om dit boek te schrijven. Ik wilde zijn stem geven aan de lezer zoals hij klonk, zuiver, recht van de bron, en niet gefilterd door een andere verteller, Fredo in dit geval. Een stem geven aan een kind, dat doe ik zo graag. Het was dan ook genieten om de scènes met hem te schrijven.’
Je stijl is bijzonder omdat je veel meer lijkt te zeggen dan er daadwerkelijk geschreven staat. Doe je dat expres of gaat dat onbewust?
‘Ik wil naar de essentie gaan van wat er aan de hand is, op elk moment in mijn boek. En ik wil die beschrijven met zo weinig mogelijk franjes. Ik suggereer heel erg graag. Soms ben ik bang dat de lezers te snel zullen lezen, dat ze de tijd niet zullen nemen om ook tussen de regels te lezen. Maar het is wat ik wil, zo schrijven. Het is een hele sterke drang, dat gaat onbewust, of anders zou het me niet lukken. Al schrijvende bevind ik mij automatisch in een soort van constant samenspel met de lezers: heb ik ze mee op deze manier, of laten ze mij nu los omdat ik te weinig geef? Het is een soort spel, natuurlijk, en ik vind het heerlijk. ‘
Je neemt de tijd bij het schrijven van een boek. Kun je iets zeggen over het schrijfproces en waarom dat zo lang duurt?
‘Om mijn personages echt te laten zijn, dien ik hen bijzonder goed te kennen. Dus ik kruip in hen als was ik een acteur. En vervolgens begrijp ik niets van wat ze zeggen en doen. Ik moet eerst voorbij het stadium van verliefdheid/afkeer/fascinatie raken. De plek van waaruit ik pas echt schrijven kan, is daar waar liefde ontstaat. En liefde, dat heeft tijd nodig. Ik kom daar door te schrijven, niet door na te denken. Ik ben een heel associatieve schrijver, ik moet het van de invallen tijdens het schrijven hebben. Die komen altijd in samenspel met wat er in mij leeft op dat moment. Ik vind dat een geluk. En ik zou niet anders kunnen.’
Els Beerten, De rest van ons leven, uitgeverij Querido, 303 pagina’s (€ 18,99)
Dit interview verscheen eerder in de BKYA, editie mei 2022.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
