Wat krijg je als je een roman van Adriaan van Dis laat verstrippen door meestertekenaar Peter van Dongen? Een gegarandeerde hit. Binnen no time waren de 4000 exemplaren van Familieziek uitverkocht, en is er in allerijl een tweede druk gekomen.
‘Ze hadden er wat mij betreft wel 6000 mogen drukken,’ lacht Peter van Dongen, ‘want ook de naam Adriaan van Dis staat op de cover. Dan kun je wel inschatten dat het iets makkelijker is om bij De Wereld Draait Door aan te schuiven.’ Dat gebeurde dus ook. Gebroederlijk zaten de schrijver en de tekenaar –‘twee Indische jongens’- aan tafel bij Matthijs van Nieuwkerk. Daarna ging het hard. ‘Na vier dagen werden de voorraden uit België al teruggeroepen.’
Dat juist Peter van Dongen de vraag kreeg om een stripbewerking van de roman Familieziek te maken, is geen toeval. Het boek gaat over een gezin uit Nederlands-Indië dat probeert te aarden in het Nederland van de jaren vijftig. Van Dongen, kind van een Chinees-Indische moeder, maakte eerder indruk met de twee delen van zijn strip Rampokan, verhalen die zich ook in Indonesië afspelen. ‘Op mijn 23ste ben ik begonnen met Rampokan; sindsdien lees ik nog steeds boeken over het land. Bovendien heb ik voorkennis door mijn achtergrond. De buren in Familieziek zijn allemaal Indische mensen, het is echt zo’n typisch rommelig Indisch gezin. Ik weet hoe dat is.’
Van Dongen heeft al zijn eigen indrukken en creativiteit in de strip kunnen gooien. Het is namelijk geen kopie van de roman van Van Dis, maar een bewerking. ‘De duinbrand aan het begin van het verhaal is door mij verzonnen, de bunkers ook’, verklaart hij. ‘Ik wilde het op mijn eigen manier doen. Sommige dingen worden in het boek bijvoorbeeld verteld in een paar regels. Die heb ik naar voren gehaald en uitgebreid, omdat ik dat goed vond.’ Makkelijk was dat niet. Over de eerste versie van het scenario heeft hij al anderhalf jaar gedaan. ‘Ik dacht er te lichtzinnig over en heb het proces onderschat. Het is heel moeilijk een bestaand verhaal te bewerken. Ik was in eerste instantie te ver afgedwaald. Van Dis vroeg me toen om hetzelfde te beginnen als in het boek. Met het beeld dat de moeder kleren uitzoekt om in te pakken, omdat ze weggaat bij haar man. Dit begin zet mooi de verhouding tussen moeder en dochters en van die meiden onderling neer.’
Familieziek is getekend in de bekende klare lijn, de stijl van Kuifje-tekenaar Hergé. Duidelijke contourlijnen, wars van arceringen en opsmuk, met veel oog voor detail. Van Dongen beheerst die stijl als geen ander. Toch zit er één stijlbreuk in het boek: de titelbladen voor de hoofdstukken zijn geen klare lijn, maar kindertekeningen. Extra bijzonder: ze zijn van het zoontje van de tekenaar. Al is de reden daarvoor in eerste instantie een stuk minder speciaal. ‘Ik was gewoon op door het vele werk, om dan ook nog die grote platen tot in detail in de klare lijn te tekenen… Dus ik dacht: hoe kan ik die hoofdstukpagina’s maken zonder veel werk? Ik had kindertekeningen nodig, want het zoontje in het verhaal zit ook de hele tijd in zijn schriftje te tekenen. Ik wilde dat meer tot zijn recht laten komen. Dus zo viel het op zijn plek.’
Bovendien is hiermee de cirkel rond, zegt hij. ‘Familieziek gaat over een vader-zoon relatie. En nu heeft mijn eigen zoon meegewerkt aan dat boek. Daar ben ik trots op.’ De tekeningen van Van Dongen junior worden dus door duizenden mensen gezien. ‘Hij was laatst in de Ziggo Dome en daar kunnen 17.000 mensen in. Ik zei tegen hem: een kwart van al deze mensen heeft dat boek al. Toen was hij toch wel onder de indruk.’
En een neus voor commercie heeft hij ook al. ‘Hij heeft nu bedacht dat hij een dubbeltje per boek wil voor zijn werk. Dat zou dus neerkomen op 400 euro. Dat ga ik niet doen voor een jongen van tien.’
Negen jaar heeft Van Dongen aan Familieziek gewerkt. Nu is het volbracht, zoals hij het zelf noemt. En inmiddels hijgt de deadline voor de volgende strip, Blake en Mortimer, alweer in zijn nek. ‘Ik heb net de laatste correcties gedaan. Ik heb nu eigenlijk te weinig tijd voor alle aandacht die er voor Familieziek is.’ Samen met Teun Berserik is hij de eerste Nederlandse tekenaar die zijn tanden mag zetten in het beroemde duo van Edgar P. Jacobs. In januari moet het af zijn, en daarna mag hij meteen aan de slag met deel twee. Rustig genieten van zijn succes is er dus niet bij voor de tekenaar.
Beeld: Frans Jansen
Boekgegevens
Peter van Dongen, Familieziek, Uitgeverij ScratchBooks, 128 pagina’s (€ 27,90)
Dit interview verscheen eerder in de Boekenkrant, editie januari 2018.
