Remco Campert, de laatst levende Vijftiger, behoeft geen verdere introductie. Uit zijn oeuvre werd een selectie gemaakt voor De Stad, een speciale uitgave in samenwerking met bevriend kunstenaar Jeroen Henneman.
De Stad is alleen al qua uiterlijk de moeite waard: de bundel heeft een formaat dat groter is dan a4, is ruim opgezet met titelpagina’s per gedicht en is voorzien van toepasselijke illustraties van Jeroen Henneman. Campert en Henneman zijn al langer dan een halve eeuw bevriend en delen de liefde voor de stad. De selectie van gedichten is gebaseerd op die liefde en laat de veelzijdigheid vatten van het leven met vrienden, maar ook van het eenzame bestaan op straat of in huis.
In ‘De (on)bekende weg’ fungeert de stad als behang, als functionele ruimte waarin een personage op zoek is naar een geliefde. De dichte bebouwing wordt metaforisch ingezet als vervaging van het zicht: ‘want meende ik soms dat ik je zag / op een open plek één helder ogenblik / dan trok alweer de stad / snel haar huizen op / en benam me het gezicht.’ De stad wordt vaak voorgesteld als persoon, als aanwezige. In die rol wordt eenzaamheid dragelijk, omdat de stad zelf ook eenzaam is: ‘onder plaveisel en asfalt / weende de stad / zijn tranen van morgen en vergane mist’.
Over het algemeen straalt de bundel rust uit, zet hij aan tot bezinning en laat hij al je zintuigen werken. Deze poëzie verheft de individuele ervaringen tot het universele en beziet de wereld vanuit het alziend oog van de stad.
De illustraties zijn eenvoudig en kernachtig. De essentie van de stad wordt vervat in afbeeldingen van onder andere bebouwing, vensters en wegen. Met behulp van het spel met licht en donker, schetstechnieken en fotografie wordt een betoverend beeld geschetst dat veel aan de verbeelding overlaat. Dit draagt ook bij aan de universele kracht die de gedichten hebben en aan de visuele component van het boek.
Tot slot blijft er ruimte voor humor, met name de donkere variant daarvan die zo kenmerkend is voor Campert: ‘en ik moet vragen hoe het gaat / […] of de kinderen voorspoedig groeien / en de vrouwen niet al te ongelukkig zijn.’ Maar ook elders, in het gedicht ‘Brieven’, wordt de spot gedreven met de Nederlandse cultuur: ‘Dat iemand zei / gij Hollanders ge zijt allemaal hetzelfde / terwijl ik toch had betaald / en een Franse bril op had.’ Kortom: een pareltje voor de poëzieliefhebber.
Boekgegevens
Remco Campert en Jeroen Henneman, De stad, uitgeverij De Harmonie, ISBN 978 90 761 7433 4 (€ 29,90)
Foto: Paul Levitton
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2014.
