Een mens is genoeg van de Vlaamse auteur Els Beerten draagt vanaf de eerste pagina meteen een onheilspellende sfeer uit. Juliette zit bij het venster te wachten tot haar broer Louis terugkomt. Maar hij is inmiddels al negen maanden weg. Komt hij nog wel terug? En waar is hij eigenlijk naartoe?
Dan begint het tweede hoofdstuk en wordt er een sprong terug in de tijd gemaakt naar Juliettes jeugd. ‘Geboren om te schitteren’, zegt haar vader trots bij haar geboorte in het voorjaar van 1944, want ze is een prachtige baby. Haar broer Louis is zeven jaar ouder dan zij, en als Juliette acht is krijgen ze er nog een zusje bij, Mia. Haar vader en broer spelen in een band, en Juliette danst en zingt erbij. Ze droomt ervan later een beroemd zangeres te worden en op te treden in Parijs. Even lijkt het verhaal dan ook te gaan over een doodnormaal gezin met prachtige kinderen, geboren voor het geluk. Toch zijn er af en toe kleine passages die doen vermoeden dat het geluk breekbaarder is dan op het eerste gezicht lijkt:
‘Die kleine’, zei hij, ‘dat haar’.
Zijn ogen gleden van onze Louis naar mij naar ons moeder en naar ons vader. Ik zag wat hij zag. Alle vier hadden we bruin haar. Terwijl dat van ons Mia pikzwart was.
Of daar iets mis mee was, vroeg ons vader.
‘Mis? Het is prachtig!’ zei dokter Franssen. Dat het in de genen moest zitten, de genen, herhaalde hij, en of we begrepen wat hij daarmee bedoelde.
Natuurlijk begrepen we dat, we mochten misschien simpel volk zijn, we waren niet achterlijk.
Vrij snel daarna overlijdt Juliettes vader aan een hartaanval. Haar moeder begint langzaam maar zeker het medelijden van de mensen om haar heen uit te buiten en deinst er niet voor terug om de kleine Mia hierbij in te zetten. Juliette wordt gedwongen te stoppen met school en gaat werken om haar moeder en zusje te onderhouden. Ze houdt zich groot en klaagt nooit, maar wanneer haar moeders spelletjes om medelijden van de buitenwereld op te wekken een fatale afloop hebben, slaan bij Juliette de stoppen door.
Er is dan pas slechts een derde van het verhaal verteld, maar meer van het plot onthullen zou afbreuk doen aan de impact. Dat deze impact zo groot is, heeft alles te maken met de schrijfstijl van Beerten. Juliette begrijpt niet wat er precies met haar moeder aan de hand is, maar de auteur weet het toch zo op te schrijven dat de lezer het volledig begrijpt, en dit maakt de kinderlijke onwetendheid van Juliette des te schrijnender.
Het boek is geschreven in Vlaams idioom, met de aanspreekvormen ge en gij en woorden als goesting en valies, die niet iedereen direct bekend in de oren zullen klinken. Toch draagt dit alleen maar bij aan de geloofwaardigheid van het verhaal. Ergens in Vlaanderen halverwege de vorige eeuw moet dit gezin hebben bestaan, en even ben je erbij, zie je de band spelen, Juliette dansen en haar vader lachen.
Dat Beerten (1959) een auteur is met talent voor het neerzetten van geloofwaardige personages in een krachtige schrijfstijl, bewees ze al in eerdere boeken als Lopen voor je leven en Allemaal willen we de hemel, waarvoor ze in Vlaanderen vele prijzen ontving. Het is vreemd dat ze niet meer bekendheid heeft in Nederland, want haar boeken bieden genoeg diepgang om zowel jongeren als volwassenen aan te spreken. Dat Beertens verhalen vaak jonge mensen in de hoofdrol hebben, leidt er helaas echter toe dat veel oudere lezers haar boeken laten liggen. Daarom hierbij een oproep aan lezers van alle leeftijden: laat deze kerstvakantie de bekende namen even aan je voorbij gaan en lees eens een boek van Els Beerten. Het zal je niet onberoerd laten.
Boekgegevens
Els Beerten, Een mens is genoeg, Uitgeverij Querido, ISBN 978 90 451 1675 4 (€ 15,99)
