Eindeloze e-mailtjes naar Joneboon en Essefles sturen, drie keer verhuizen naar een totaal andere plek, meelopen en gepest worden, een boze stiefvader en een knipperlichtrelatie: daar kreeg hoofdpersonage Rosa van Dijk allemaal mee te maken, nadat schrijfster Francine Oomen het eerste Hoe overleef ik?-boek op de markt bracht in 1998. Nu, 25 jaar later, werkt Oomen aan een nieuw deel, dat Rosa en haar vrienden volgt als ze twintigers zijn. Maar laten we beginnen bij het begin: hoe zat het ook alweer?
Door Denise Hoek
Welke twintiger groeide niet op met de HOI-boekenreeks? Naast Rosa’s avonturen staan de boeken van Oomen vol met survivaltips voor steeds een ander thema, zoals overleven in de brugklas. Ik haal mijn collectie HOI-boeken onder het stof vandaan en neem je mee terug naar waar het allemaal begon.
Hoe overleef ik mijn vakantie en het jaar 2000?
De herinneringen drijven bij mij naar boven zodra ik de eerste bladzijdes omsla in het eerste deel van de HOI-boekenreeks, Hoe overleef ik mijn vakantie?.Van Jonas tot Alexander Apenbil: personages die gelijk een ohja!-momentje bij mij opwekken. In dit deel ontmoeten Rosa en Jonas elkaar op vakantie in Corsica, waar Jonas het geweldige idee krijgt om een wandeling door de bergen te gaan maken. Rosa, die helemaal klaar is met haar verliefde moeder en vreselijke stiefvader, stemt hiermee in. De wandeling pakt natuurlijk anders uit dan verwacht. Ze krijgen slecht weer voor de kiezen en verdwalen ook nog. We weten inmiddels dat het allemaal goed komt, maar als kind wekten de avonturen van Rosa en Jonas toch spanning op.
Een boek later lezen we hoe de vriendschap tussen Rosa en Jonas zich verdiept. In Hoe overleef ik het jaar 2000 gaat Rosa tijdens oud en nieuw logeren bij Jonas in Limburg, of zoals Rosa de zuidelijkste provincie noemt: Limboland. De millenniumwisseling komt hier aan bod, iets waar de vader van Jonas zich grote zorgen over maakt. Onzin, vinden Jonas en zijn moeder. Maar dan overstemmen knallen en dreunen het klapperen van de vuurpijlen. Het boerderijtje van de ouders van Jonas is donker als Rosa en Jonas terugrennen. Misschien had zijn vader dan toch een punt…
Hoe overleef ik de brugklas, mijn eerste zoen en mezelf?
Gelukkig overleefden Jonas en Rosa de jaarwisseling! Maar ook in de volgende boeken staat het huilen nader dan het lachen bij onze Rosa Abrikoza. Even tussendoor: de vele bijnamen in de boeken geven echt wel dat beetje extra’s aan Rosa’s karakter. Haar taalgebruik weerspiegelt hoe zij in de wereld staat.
Rosa is in Hoe overleef ik de brugklas een brugpieper. Hoewel dit boek vol staat van de survivaltips over hoe je als brugpieper op je nieuwe school kunt overleven (we hebben allemaal ervaringen met vervelende leraren, pukkels en zware boeken), leerden we ook van de ervaringen die beschreven staan in dit deel. Bijvoorbeeld dat pesten niet oké is. Dat lesje leerde Rosa toen haar beste vriendin Sascha het meisje Esther steeds bleef pesten, met een brand als gevolg aan toe. Na de brand werd Rosa goede vrienden met Esther en kwam ze erachter waarom Sascha zich zo gedroeg.
Dan komt het deel waarin Alexander Apenbil een grotere rol krijgt… In Hoe overleef ik mijn eerste zoen verhuist Rosa van Den Bosch naar Groningen, om met haar moeder bij Apenbil te gaan wonen. Alexander is erg streng en daar moet Rosa niks van hebben. Daarnaast krijgt ze er ook nog een broertje bij en wordt ze voor het eerst verliefd. En nee, niet op Neuz. Eerst komt Thomas nog langs. Gelukkig niet al te lang, want van die jongen zou iedereen nare kriebels krijgen. Rosa houdt trouw via MSN contact met Esther en Jonas.
In Hoe overleef ik mezelf is de inmiddels puberende Rosa dan ook helemaal klaar met Groningen. Ze wordt gepest, is hartstikke onzeker en om dat tegen te gaan creëert ze een alternatieve versie van zichzelf. Als Rooz voelt ze zich stoer, kleurt ze haar haar en laat ze een piercing zetten. Ook maken we voor het eerst kennis met haar graffitikunstwerken. Niet dat haar ouders dit allemaal goedkeuren. Of de school. Maar gelukkig ontmoet Rosa in dit boek eindelijk Neuz! Let the love begin.
Hoe overleef ik een gebroken hart en met/zonder jou?
Helaas is de liefde van Rosa en Neuz van korte duur. Misschien waren zij wel de ‘trendsetters’ van een knipperlichtrelatie, want zo zou ik hun band zeker noemen. En dan moet ze ook nog mee op vakantie met haar stiefvader en moeder in Hoe overleef ik een gebroken hart. Tijdens deze vakantie lijkt Apenbil nogal losse handjes te hebben en is de moeder van Rosa helemaal klaar met hem. Even ziet Rosa het positief in, totdat de politie op de deur klopt met het nieuws dat Alexander is omgekomen bij een ongeluk. Haar moeder stort ervan in. Rosa neemt de zorg van haar broertje Appieflappie en het huishouden op zich.
In Hoe overleef ik met/zonder jou isalles weer koek en ei tussen Neuz en Rosa! De moeder van Rosa is in het begin nogal down door de dood van Alexander, maar ziet daarna het licht: een verhuizing naar Amsterdam zou hun goed doen. En dan begin je jezelf af te vragen: hoeveel verhuizingen door heel Nederland kan iemand verdragen? Geen wonder dat Rosa hier helemaal gaar van werd.
Hoe overleef ik mijn ouders? (en zij mij!)
Je kan wel zeggen dat het Rosa voor het eerst echt meezit in Hoe overleef ik mijn ouders? (en zij mij!). Ondanks wat ruzies met haar moeder en vader, gaat het goed met haar. Ze heeft vrienden, met Neuz gaat het goed en ze verhuizen naar een betere buurt in Amsterdam door de erfenis van Alexander. Rosa krijgt ook voor het eerst een baantje, in een bloemenwinkel, waardoor we kennismaken met meneer Rosetti, alias Rosa’s toekomstige nieuwe stiefvader.
Rosa maakt in dit deel ook kennis met de nieuwe vrouw van haar vader, die haar belt om te vertellen dat haar vader een hartaanval heeft gehad. Ze gaat naar het ziekenhuis en praat het uit met haar vader.
Tijdens de uitreiking van de Kinderjury, wat vastgelegd is in de documentaire Profiel: Hoe overleef ik Francine Oomen, benoemde een kind dat zij ‘dit een goed deel vond, want nu wist ze hoe ze ermee om moest gaan, als haar vader in het ziekenhuis terecht zou komen.’ De survivaltips zijn dus echt bruikbaar voor sommige kinderen.
Hoe overleef ik (zonder) liefde, met/zonder vrienden, mijn vriendje (en hij mij!)?
In Hoe overleef ik (zonder liefde) leer je de vriendinnen van Rosa beter kennen. Zoals Noa. Noa wordtuitgehuwelijkt en misbruikt door haar neef, maar niemand gelooft haar thuis. Ze komt bij Rosa wonen. Rosa’s moeder krijgt een relatie met meneer Rosetti en het is weer uit tussen Roos en Neuz. Het stoplicht staat weer op rood.
Rosa gaat voor het eerst in Hoe overleef ik met/zonder vrienden op vakantie naar Terschelling. Daar loopt wederom alles in de soep. Maar als alles goed zou gaan, zouden we nooit de survivaltips hebben gehad! En stiekem vond ik het ook wel leuk om te lezen over de ervaringen van andere pubers die voor het eerst zelf op vakantie zijn.
De jaloezie van Rosa slaat op hol in Hoe overleef ik mijn vriendje (en hij mij!)?. Neuz gaat op kamers in Rotterdam en Rosa kan het niet goed vinden met zijn huisgenootje Julia. Thuis wonen Rosa, Appie en hun moeder nu bij Meneer Spaghetti (Rosetti), samen met Noa, Sascha en Sascha’s dochtertje Jade. Sascha kan wegens omstandigheden niet meer bij haar moeder wonen. Meneer Rosetti en haar moeder starten samen een hip restaurant. Helaas kent de relatie van Neuz en Rosa geen goed eind.
Hoe overleef ik (zonder) dromen, mijn vader (en hij mij!)?
We kunnen het er wel over eens zijn dat Rosa niet echt een rooskleurig leventje heeft gehad. Maar we zijn er nog niet! Hoe overleef ik (zonder) dromen is het een-na-laatste deel van de HOI-reeks en gaat verder in op de relatie van Rosa en Neuz, die nog steeds uit is. Onderwerpen als liefde en verslavingen komen in dit deel aan bod, waardoor je duidelijker merkt dat zowel de personages als de doelgroep van HOI inmiddels wat ouder zijn.
In het laatste deel Hoe overleef ik mijn vader (en hij mij!) gaat Rosa op vakantie naar Marokko met haar vader, Noa, Sascha en Jonas. Jonas worstelt met zichzelf, maar komt uiteindelijk uit de kast, samen met zijn vriend Jochem. Rosa bouwt weer een band met haar vader op en Noa maakt het weer goed met haar Islamitische vader. Sascha krijgt weer contact met de vader van haar kind. En Rosa en Neuz zijn weer samen. Eind goed al goed!
Hoe overleeft Rosa in New York en met/zonder gescheiden ouders?
Na de HOI-serie heeft Francine Oomen een paar jaar later nog twee delen geschreven. In Hoe overleeft Rosa in New York volgen we onze heldin, die in haar tussenjaar naar New York gaat als au-pair, terwijl Neuz een avontuur beleeft in Berlijn. Ten slotte kun je Hoe overleef ik met/zonder gescheiden ouders zien als een prequel voor de HOI-reeks, die het verhaal vertelt over hoe Rosa’s ouders gescheiden zijn.
Hoe overleef ik… verder?
Het is inmiddels al enige tijd geleden dat de boekenreeks ten einde liep. Wat heeft de serie betekent voor haar lezers? In de documentaire Profiel: Hoe overleef ik Francine Oomen reageerden de jongere lezers met ‘Door de boeken weet ik hoe het is later’, en ‘De tips zijn realistisch en als je problemen hebt kun je er zelf wat mee doen’.
Lezers lieten hun blijk van waardering ook in reviews op Goodreads achter. ‘Persoonlijk kon ik mij altijd heel erg goed in de verhalen herkennen. Ik had ook een vervelende stiefvader en een klein halfbroertje. Het voelde tijdens de puberteit heel erg fijn dat ik niet de enige was die dit soort dingen meemaakte.’
Sommigen laten weten wat zij van de tips vonden. ‘Zonder het te merken steek je hier als puber echt wel wat van op. Bijvoorbeeld ruzie maken: beschuldig de ander niet, maar vertel hoe je je voelt.’ Een andere lezer vertelt aan NOS het volgende: ‘Rosa was ongeveer van mijn leeftijd en ik had mijn eerste kus bijvoorbeeld toen zij ook haar eerste kus had. Ik ben ook echt gaan lezen door haar boeken.’
En toen dacht een fan: we moeten gewoon nog een HOI-boek hebben! De tweet werd de wereld ingestuurd en opgepakt door Francine Oomen. De schrijfster startte een TikTok-account en liet fans weten dat zij een nieuw HOI-boek op de markt gaat brengen. Dit keer over Rosa en haar vrienden als ze twintigers zijn. Hiervoor gaat Oomen in gesprek met twintigers, om zo de ervaringen mee te nemen in het nieuwe boek. Hoe tof is dat? Lezers groeien op deze manier echt mee met Rosa en haar vrienden.
Het duurt nog wel even voor het nieuwe boek (en een podcast!) uitkomt – een datum is nog niet bekend. Deze tijd zou je nu kunnen gebruiken om de HOI-boeken eens lekker opnieuw te lezen (ben je daar immers ooit echt te oud voor?), zodat je weer helemaal op de hoogte bent als het nieuwe boek uitkomt.
