Toen Bela Lugosi voor het eerst de rol van Dracula speelde in een theater op Broadway stonden achter in de zaal dokters en verpleegsters klaar om in te grijpen als er iemand flauwviel of een hartaanval kreeg. Het is een van de leuke anekdotes in Lugosi van Koren Shadmi, een biografie in stripvorm.
Door Hans Pols
Waarschijnlijk was de inzet van medisch personeel een publiciteitsstunt, maar toch… Bela Lugosi wist het personage dat ontsproot aan de fantasie van Bram Stoker zeer overtuigend tot leven te wekken, eerst in het theater en daarna in de bioscoop. Het werd het begin van een even succesvolle als tragische loopbaan. Koren Shadmi begint zijn verhaal over Lugosi in 1955 als de oud geworden acteur incheckt bij een verslavingskliniek.
Béla Ferenc Dezső Blaskó, zoals hij in werkelijkheid heette, werd in 1882 geboren in Oostenrijk-Hongarije. Als kind raakt hij al in de greep van het theater en hij is vastbesloten zelf ook acteur te worden. Dit tot groot ongenoegen van zijn redelijk welgestelde ouders die Lugosi, van wie ook de schoolresultaten niet echt overhouden, gaan beschouwen als het zwarte schaap van de familie. Lugosi loopt weg van huis en trekt naar Boedapest, waar hij eerst rollen gaat spelen bij kleine gezelschappen en in 1917 aan de slag kan bij het beroemde Nationale Theater. Hij verandert bij die gelegenheid zijn achternaam in Lugosi, een verwijzing naar zijn geboortestad Lugos (tegenwoordig gelegen in Hongarije).
Inmiddels is hij getrouwd met zijn eerste vrouw, met wie hij in 1919 verhuist naar Duitsland om de politieke situatie in Boedapest te ontvluchten. Daar werkt hij mee aan een aantal films van onder anderen Friedrich Wilhelm Murnau, die later Nosferatu maakte, de eerste speelfilm naar de roman Dracula.
Als Lugosi’s huwelijk op de klippen loopt, pakt hij opnieuw zijn koffer om zijn geluk te beproeven in New York. Hij richt een theatergezelschap op in de Hongaarse gemeenschap. Het grote succes komt als hij op Broadway de hoofdrol krijgt in Dracula. Door toeval krijgt Lugosi ook de hoofdrol in de verfilming van Dracula door Todd Browning, die in 1931 een enorm succes wordt.
De carrière van Lugosi als filmacteur zal hierna een grillig verloop hebben met ups-and-downs en uiteindelijk vooral veel downs. De rol van het monster van Frankenstein sloeg Lugosi af, deze werd daarna gespeeld door Boris Karloff en de twee acteurs groeiden uit tot de giganten van het horrorgenre. Er braken gouden tijden aan, maar ze duurden niet lang. Zijn privéleven was stormachtig, Lugosi gaf het geld even makkelijk uit als hij het verdiende. Hij was verslaafd aan drank en drugs en hield van vrouwen. Na zijn eerste scheiding trouwde hij nog vier keer, maar de gehuwde staat weerhield de acteur, een aantrekkelijke man, er niet van om er talloze minnaressen op na te houden.
Na een paar heel succesvolle jaren kelderde Lugosi’s carrière en raakte hij financieel aan de grond. Er werd hem geen enkele rol meer aangeboden. Om er een beetje bovenop te komen moest hij elke rol aannemen die hij kon krijgen, vrijwel altijd in B-films en zelden een hoofdrol. Op zijn zestigste was zijn gezondheid zeer slecht en bestreed hij de pijn van allerlei kwalen met morfine. In de laatste jaren van zijn leven ging hij werken met regisseur Ed Wood, maar de release van Woods ‘slechtste film aller tijden’ Plan 9 from Outer Space maakte Lugosi niet meer mee. Hij werd in 1956 in zijn vampierkostuum begraven.
Koren Shadmi weet Lugosi’s boeiende levensverhaal op een aantrekkelijke manier te bewerken tot een ruim 160 pagina’s tellend stripverhaal met heldere tekeningen in klare lijn. Hij wisselt scènes uit het einde van Lugosi’s leven af met eerdere gebeurtenissen die hij beide een eigen steunkleur gaf. Zo voorkomt hij dat er te veel feiten na elkaar worden opgesomd en houdt hij het verhaal van de eerste tot de laatste pagina boeiend; ook voor lezers die niet van horror houden.
Koren Shadmi, Lugosi. Opkomst en ondergang van Hollywood’s Dracula, Uitgeverij Menlu, 160 pagina's (€ 29,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie mei 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
