Met het startschot in Utrecht en de Nederlanders op scherp belooft de Tourkoorts dit jaar hoger op te lopen dan ooit. Tussen de etappes door kan er gelezen worden.
Wielrennen is een sport van heroïek en tragiek. Coureurs bedwingen de langste etappes en steilste bergen op een bord pasta en een flinke schep wilskracht, om als held onthaald te worden, of op de meet nog net te worden geklopt. Het is niet verwonderlijk dat de sport vele vertellers geïnspireerd heeft. Waaronder stripmakers. Zoals de grote Franquin, die een briljante achterwaartse afdaling van Kwabbernoot tekende in deel 8 van Robbedoes en Kwabbernoot.
De afgelopen jaren verscheen ook een aantal graphic novels over het wielrennen, waaronder van Christian Lax. Deze tekenaar had al een aantal gerespecteerde albums op zijn naam staan, toen hij besloot een verhaal te vertellen over de begindagen van de Tour de France. In De teenloze adelaar volgen we Amédée, die als drager spullen sjouwt naar het observatorium op de Pic du Midi. Hij ziet de renners langskomen als ze de Col du Tourmalet overgaan. De straatarme Amédée besluit een fiets te kopen en stort zich op het wielrennen. Uit bewondering voor de renners, maar ook in de hoop op een beter leven. In die tijd was de Tour vooral een strijd tegen de elementen en met jezelf. Met een reserveband en een lunchpakket op de rug trotseerde men de onverharde wegen. Volgwagens waren er niet. Bij binnenkomst telde men de renners en ontbrak er iemand dan ging men op zoek. Lax brengt deze ontberingen overtuigend in beeld. Ook de armoede van de bevolking en de idealisering van de helden op de fiets krijgen ruime aandacht. De teenloze adelaar is een album dat je blik verruimt.
Het album werd zo populair dat het werd herdrukt en inmiddels opnieuw is uitverkocht. Dit succes inspireerde Lax tot een (soort) vervolg. In Vinkenbrood verschuift de aandacht naar Parijs-Roubaix – de Hel van het Noorden – net na de Eerste Wereldoorlog. De hoofdrol is ditmaal voor de mijnwerkers die de helden op de fiets vereren omdat zij erin geslaagd zijn aan de mijnen te ontsnappen. In dit tweeluik loopt een aantal verhaallijnen door elkaar, wat de vertelling soms wat compact maakt. Desalniettemin komen de ontberingen van de mijnwerkers en de vergelijking met het afzien van de renners goed uit de verf. Temeer daar Lax in deze albums werkt met potlood en aquarel. Een techniek waarmee hij zoveel sfeer weet te creëren dat het stof en het kolengruis soms van de pagina’s af lijkt te dwarrelen.
In De eekhoorn van Vel’ d’Hiv, het derde deel van Lax’ trilogie, is de setting Parijs tijdens de eerste jaren van de Duitse bezetting. Twee broers plegen elk op hun manier verzet. Eddie als journalist, door heimelijk te schrijven voor de ondergrondse pers. Sam is baanrenner; hij vermaakt het volk en sart de Duitsers. Soms lijkt het een spel, totdat het Vélodrome d’Hiver, de wielrenbaan, geannexeerd wordt om tijdelijk onderdak te bieden aan meer dan twaalfduizend opgepakte joden, wachtend op transport. In De eekhoorn van Vel’ d’Hiv dient de wielerwereld vooral als decor. Romantiek is in dit album minder aanwezig door het ontbreken van echte ontberingen. De wetenschap dat het verhaal op feiten is gebaseerd maakt veel goed. De Franse autoriteiten werkten destijds actief met de Duitsers samen en de affaire Vel’d’hiv brengt bij veel Fransen nog altijd het schaamrood op de kaken.
Ook voor Nederlandse stripmakers was het wielrennen een dankbaar onderwerp. Zo bevat Helden van de Tour tien verhalen over grote vedetten en beslissende gebeurtenissen, waarmee Jan Cleijne laat zien hoe de Tour zich in de afgelopen honderd jaar ontwikkelde van een reclamestunt naar een mega-evenement. Voor elk hoofdstuk gebruikt hij een kleurpalet dat refereert aan de foto-, film- en televisiebeelden uit die tijd. Dat geeft je als lezer het gevoel dat je je door de tijd verplaatst. Tourliefhebbers zullen zijn tekeningen herkennen. Afgelopen jaar werden ze in De avondetappe gebruikt om de verhalen die Joost Prinsen vertelde luister bij te zetten. Helden van de Tour is een zeer geslaagde poging om je in vogelvlucht door honderd jaar Tour te loodsen. Het album werd door het Britse dagblad The Guardian terecht genoemd als één van de beste graphic novels van het afgelopen jaar.
Boekgegevens
- Lax, De teenloze adelaar (niet meer leverbaar)
- Lax, Vinkenbrood 1, Uitgeverij Daedalus, ISBN 978 90 881 0156 4 (€ 19,95)
- Lax, Vinkenbrood 2, Uitgeverij Daedalus, ISBN 978 90 881 0248 6 (€ 19,95)
- Lax, De eekhoorn van Vel’ d’Hiv, Uitgeverij Deadalus, ISBN 978 27 548 0780 7 (€ 24,95)
- Jan Cleijne, Helden van de Tour, Uitgeverij Oog&Blik, ISBN 978 90 549 2380 0 (€ 19,90)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juni 2015
