Voor haar historische roman Jane Austen, onder vier ogen kroop schrijfster Anke Werker in het hoofd van haar favoriete auteur. Het resultaat bevat niet alleen een intiem portret van een van Engelands meest geliefde schrijfsters, maar ook van haar naaste familieleden.
In het boek er is ook een belangrijke rol weggelegd voor haar oudere zus Cassandra. Zij kijkt terug op haar leven en de bijzondere band die ze had met haar beroemde zus. Maar ook over Jane kom je in deze historische roman meer te weten. Werker heeft namelijk elementen uit het leven van Austen verweven met fictieve verhaallijnen. Zo houdt Jane in het boek een dagboek bij, een persoonlijk document waarvan Austenliefhebbers alleen maar kunnen hopen dat dit ooit heeft bestaan.
Hoe lang ben je bezig geweest met het onderzoek voor je boek?
‘In totaal zes jaar, maar het proces heeft ook periodes stil gelegen. Het handige voor mijn onderzoek was dat er al veel over Jane Austen en de periode waarin ze leefde in kaart is gebracht. Zo was ik bijvoorbeeld nieuwsgierig naar de theerituelen aan het begin van de negentiende eeuw; daar blijkt iemand anders dan al helemaal ingedoken te zijn. Het was in ieder geval heerlijk om af en toe naar Engeland te gaan, voornamelijk om de sfeer te proeven. Dat heb ik dan ook een aantal keer gedaan, om zo een betere feeling met het onderwerp en de periode te krijgen.’
Vond je het fijn om juist een fictief verhaal over Jane Austen te schrijven?
‘Het was uiteindelijk heel erg lekker. Ik was al een tijd aan het nadenken over een non-fictie verhaal. Ik wilde zelfs promoveren op het onderwerp, maar omdat ik steeds verder van de universitaire wereld kwam af te staan, voelde het voor mij niet meer logisch om dat op die manier te doen. Toch bleef ik altijd nieuwsgierig naar de vele dingen uit haar leven waar we niet of nauwelijks iets over weten. Het is dan fijn als je je fantasie vrij spel kunt geven en dingen zelf kan kunt invullen.’
In Jane Austen, onder vier ogen verweef je fictie met echte gebeurtenissen uit het leven van Jane. Ben je niet bang dat lezers zonder voorkennis feit en fictie door elkaar zullen halen?
‘Mijn broer heeft meegelezen in de manuscriptfase. Hij was helemaal niet bekend met Austens werk of leven. Uiteindelijk werd hij wel nieuwsgierig: wat is er nu werkelijkheid en wat is fictie? Ik heb het er met hem dus heel veel over gehad. Het leuke vond ik dat hij na het lezen van mijn boek ook oprecht nieuwsgierig was geworden naar de boeken van Jane Austen, en ze daarna heeft gelezen.’
‘Toch schuilt er inderdaad een gevaar in de vorm die ik voor mijn boek heb gekozen. Mensen zien misschien het verschil niet tussen feit en fictie, en daarom heb ik aan het einde ook een aanbeveling voor biografieën gedaan en in het nawoord dingen opgehelderd. Lezers die meer over Austens leven of haar familie willen lezen kunnen dus vanuit daar verder.’
In het boek houdt Jane Austen een dagboek bij. Wist je meteen dat je haar verhaallijn in deze vorm wilde gieten?
‘Dat was voor mij heel snel duidelijk. Het was ook een hele fijne vorm voor mijzelf, omdat ik naast mijn baan als uitgever niet veel tijd had om tussendoor aan het boek te werken. Ik had iedere week een dag. Door voor een dagboekvorm te kiezen kon ik toch elke keer een min of meer afgerond stukje schrijven.’
Was het niet eng om voor deze dagboekfragmenten letterlijk in haar hoofd te kruipen?
‘Heel lang niet, totdat ik het andere mensen liet lezen en uit hun reacties opmaakte: wat heb je nou toch gedaan? Ze waren niet verbouwereerd, maar zeiden wel: het is niet zomaar iemand, het is Jane Austen! Ik heb er zo lang in mijn eentje aan zitten werken dat ik heel lang niet door had welke reacties dit op zou roepen, totdat mijn eerste lezers me feedback gaven. Het afgelopen jaar, toen ik wist dat mijn boek zou worden uitgegeven, ben ik daar af en toe zenuwachtig over geweest. Ik hoop in ieder geval dat mensen het me niet kwalijk nemen dat ik haar dingen in de mond heb gelegd.’
Hoop je dat er ooit nog een dergelijk persoonlijke document van Jane Austen boven water komt?
‘Ik zou dat erg leuk vinden en het is niet eens zo heel onwaarschijnlijk. Er zouden natuurlijk brieven of misschien wel een dagboek kunnen worden ontdekt. Een aantal jaar geleden was er ook weer een portret waarvan onderzoekers dachten dat het misschien wel Jane Austen zou kunnen zijn. Ook tweehonderd jaar na haar dood blijft ze de gemoederen nog bezighouden.’
Beeld: Saskia Aukema
Boekgegevens
Anke Werker, Jane Austen, onder vier ogen, Uitgeverij Ambo|Anthos, 296 pagina’s, ISBN 978 90 263 3622 5 (€ 19,99)
