‘Wat had hij graag met Spinoza in de achtbaan gezeten, maakt niet uit welke! (…) Maar Janus Dullemondt is wiskundeleraar en Spinoza is dood.’ In Spinoza’s achtbaan word je meegenomen door Janus in zijn bonte vertelling over de filosoof Spinoza. In vervoering hangt de klas aan zijn lippen, net als de lezer.
Spinoza’s achtbaan is een speels verhaal over de denkbeelden en het leven van de bekende filosoof. De lezer wordt meegenomen in een verhaal dat is omlijst door prachtige illustraties en dat leest als een achtbaan: het gaat alle kanten op, dus je weet niet wat je kunt verwachten. Je wordt opgeslokt in de fantasie van wiskundeleraar Janus Dullemondt, wiens waardering voor Spinoza ongekend is.
De indeling van dit boek is al even fantasierijk als de vertelwijze van Janus. Het opent met een zogenaamd onderzoek op straat in Amsterdam bij een standbeeld van Spinoza. De antwoorden op de vraag ‘Wat weet u van Spinoza’ staan opgesomd. Hieruit blijkt meteen de moderne insteek van het verhaal: geen droge geschiedenis, maar een geactualiseerde kijk op het leven en werk van de filosoof. ‘Nooit van gehoord. Ik ken wel een eetcafé dat zo heet’, luidt een van de antwoorden. Maar ook het volgende antwoord wordt gegeven: ‘The founding father of the calculus. Of the monad. Of autonomy of thinking. Of the American constitution. He’s one of my favourite thinkers.’
In de klas maakt Janus duidelijk waarom Ethica van Spinoza nog steeds een rol speelt in het leven van de leerlingen. Met een chaotische stijl die bol staat van uitweidingen en anekdotes schetst hij een beeld: ‘De meeste dromen zijn bedrog, zingt Marco Borsato Maar dat is overduidelijk flauwekul. Die Nederlandse liedjesschrijvers zouden eens wat beter op hun woorden moeten letten. Alle dromen zijn bedrog. Maar ook al zijn ze niet echt, ze horen wel tot de werkelijkheid. O ja. Daar was ik. Even recapituleren.’
Spinoza’s achtbaan is tot stand gebracht door Erik Bindervoet en Saskia Pfaeltzer. Dat Bindervoet naast schrijver, tekenaar en vertaler ook dichter is, valt goed te merken aan de schrijfstijl. Deze is soms van een dichterlijke compactheid en zet aan tot denken over hoe de wereld in elkaar zit. Pfaeltzer is beeldend kunstenaar, wat zichtbaar is in de originaliteit en veelzijdigheid van de illustraties die het verhaal nog meer tot leven brengen. Geschikt voor oude lezers met een jonge geest, maar ook voor nieuwsgierige jongelingen!
Boekgegevens
Saskia Pfaeltzer & Erik Bindervoet, Spinoza’s achtbaan, Uitgeverij Wereldbibliotheek, ISBN 978 90 284 2538 5 (€ 24,95)
Deze recensie verscheen eerder in de Boekenkrant, editie februari 2015
