Column Lex Jansen: Aanpassen

De negentiende-eeuwse Franse schilder Meissonier had een lange en vermoeiende reis gemaakt door Noord-Afrika. Bij zijn terugkeer in Europa moest hij twee weken in Gibraltar in quarantaine blijven, voordat hij mocht doorreizen naar Parijs. Die overheidsmaatregel was genomen vanwege de heersende cholera-epidemie, die vooral in de steden vele doden eiste. Nu COVID-19 blijvend zijn greep op de maatschappij heeft verstevigd en het er niet naar uitziet dat de gevolgen van korte duur zullen zijn, realiseren steeds meer mensen zich dat ze zich zullen moeten aanpassen. Ik merk dat om me heen en ik weet dat schrijvers worstelen met de vraag hoe die aanpassingen eruit zullen zien. Een boekpresentatie, een signeersessie, een optreden in de boekhandel, bibliotheek, of op een school… Alles wat volstrekt vanzelfsprekend was, is dat inmiddels niet meer. 

Aan het begin van de crisis las ik een bericht over een schrijfster die een zeer originele oplossing direct in de praktijk bracht: het sjoelbaksigneren. Met haar net verschenen boek was ze aanwezig in een ruime boekhandel in de hoofdstad. Op een lange tafel plaatste ze een sjoelbak. Over het glijgedeelte konden lezers hun net aangeschafte boek naar de andere kant van de tafel schuiven, waar het gesigneerd werd. Als alles netjes op de titelpagina stond – datum, plaat, opmerking (‘Voor Irene, die vandaag jarig is’) – gaf de auteur haar roman een zwieperd en kon de gelukkige eigenaar het gesigneerde exemplaar in ontvangst nemen. Ik vond het geniaal, maar vermoed dat het toch niet zo goed bevallen is, want ik heb het nadien nergens meer aangekondigd gezien.  

Dat het een heikel onderwerp is, merkte ik nadat Arthur Japin op Twitter had laten weten dat hij voor zijn nieuwe roman, Mrs. Degas, wel op pad zou gaan, maar gewapend mét mondkapje. Dat was blijkbaar zo revolutionair dat het nieuws werd. In verschillende nieuwsrubrieken ben ik het tegengekomen, soms zelfs in de kop van een artikel. Een andere aanpak is ook mogelijk. Voor de publicatie van Stoorzender van Arjen Lubach richtte Uitgeverij Podium een pop-up store op waar een speciale hardbackeditie verkocht werd, met Arjen als verkoper. Bij aankoop van het boek kreeg de koper een Stoorzender-mondkapje cadeau. Boekpresentaties via Zoom, trailers van nieuwe titels: ik heb het de afgelopen weken allemaal voorbij zien komen. Veelal gaat het om ludieke acties, maar dat het niet alleen maar ‘leuk’ is, realiseerde ik me toen ik deze week hoorde dat een door mij zeer bewonderde auteur bij een signeersessie besmet is geraakt met het virus. De zoektocht naar nuttige aanpassingen is geen spelletje, maar bittere noodzaak. Meissonier bereidde zich in Gibraltar voor op een nieuwe tijd. Onze schrijvers doen nu niet anders en daarin moeten we ze steunen. 

Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie september 2020.