De redactie van Onze Taal zet iedere maand een bijzonder taalboek in de schijnwerpers. Deze keer: De Tawl van Philip Dröge.
RAYMOND NOË
Cookie, coleslaw, stoop, boss, dope en dollar – het Amerikaans-Engels kent vele leenwoorden uit het Nederlands. Taalkundige Nicoline van der Sijs heeft tot de bodem uitgezocht welke dat zijn. Minder bekend is dat er eeuwenlang op verschillende plaatsen in de Verenigde Staten Nederlands werd gesproken. Het verhaal wil dat het Nederlands zelfs ooit bijna tot officiële taal van de toen nog jonge Verenigde Staten is uitgeroepen, maar dat is een broodje aap. Wel is het zo dat tot in de twintigste eeuw ten noorden en westen van New York nog een vorm van Nederlands werd gesproken, die wel bekendstond als ‘De Tawl’ – ook wel ‘Jersey Dutch’ genoemd. “Önze tâl äs lêx däuts”, luidde een fonetisch opgeschreven zinnetje: ‘Onze taal is laag Duits.’
Toen historicus Philip Dröge van dit merkwaardige dialect hoorde, besloot hij ter plekke te gaan kijken – op de fiets, zoals het een Nederlander betaamt – wat er nog van over was. Dat bleek niet veel te zijn. De laatste spreker was al in 1962 overleden, maar de ‘Tawl’ bleek wel nog herkenbaar in allerlei geografische benamingen zoals Kinderhook, Donkerhook, Winkelhawk, Bergen en Katsbaan – net zoals Harlem (Haarlem) en Brooklyn (Breukelen) ook uit het Nederlands komen. Dröge reist langs al die plaatsen, spreekt er met mensen die van de taal op de hoogte zijn, en stuit overal op de stille overblijfselen van de Nederlandssprekende bewoners van ooit. Uiteindelijk bezoekt hij in het plaatsje Hackensack een klein museum dat gewijd was aan de ‘Dutch heritage’. Dit was ooit op- en ingericht door ene John Storms, die wel bekendstaat als de allerlaatste spreker van de Tawl – die hij op een gegeven moment alleen nog maar kon spreken met zijn broer James. Treurig genoeg gingen de twee elkaar na een ruzie lange tijd uit de weg, en nadat James was overleden was er dus niemand meer die Johns moedertaal verstond. Een treurig einde voor het Nederlands in de VS.
Philip Dröge, De Tawl. Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde. Spectrum, 254 pagina’s (€ 24,99)
Dit artikel verscheen eerder in de Boekenkrant, editie november 2023.
Benieuwd geworden? Bestel dit boek bij uw lokale Boekenkrant-boekhandel. Kijk hier voor een overzicht.
