Ik herlees Achternamiddagen. Rondleiding door het atelier van de schrijver van Christiaan Weijts. Het is een boek over ‘lezen, schrijven en gelezen worden’. Op pagina 101 noteert de schrijver naar aanleiding van een beschouwing over De donkere kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans deze intrigerende zin: ‘Een werkelijk verbluffende roman is niet zozeer on-Nederlands als wel “on-romans”, en opent een terrein waar de roman tot dan toe nog geen voet heeft gezet.’
Ik herlees de zin verschillende keren en vraag me af of ik een dergelijke roman ken. Wat bedoelt Weijts hier precies? Ik kan me voorstellen dat begin vorige eeuw romans als Kamertjeszonde van Herman Heijermans, of Pijpelijntjes van Jacob Israël de Haan vanwege hun onderwerp inderdaad een gebied betraden waar andere romans nog niet hadden durven gaan, maar misschien gaat het Weijts niet om de inhoud van een verhaal, maar om de vorm. Het leven een gebruiksaanwijzing van George Perec moet haast wel passen in het rijtje titels dat Weijts voor ogen had toen hij bovenstaande zin schreef. Ik geloof dat je rustig kunt zeggen dat in dit boek alles anders is dan in andere romans. Associërend kom ik nu op een paar titels meer en ik begin te vermoeden wat Christiaan Weijts wil zeggen door juist deze zin centraal te stellen in zijn stuk over Hermans.
Als redacteur lees ik op het ogenblik een manuscript – het is van Govert Derix – dat me behoorlijk bij mijn nekvel grijpt. Dankzij Weijts weet ik nu dat ik hier van doen heb met een roman die zonder twijfel nog onontgonnen terreinen betreedt. Het manuscript bestaat uit zeven delen en hoewel er makkelijk een hoofdpersoon aan te wijzen is – een jonge dichter – aarzel ik toch. Is immers in deel 2 niet een Limburgs dorp de protagonist? En kun je niet met recht beweren dat een enorme boom de alles overheersende hoofdfiguur genoemd moet worden? In het verhaal vinden nooit eerder geziene gebeurtenissen plaats én de vorm waarin de geschiedenis verteld wordt, wijkt af van verreweg de meeste romans die in boekwinkel of bibliotheek te vinden zijn. Elke ochtend ben ik benieuwd hoe het verhaal zich verder zal ontwikkelen en op welke wijze de auteur zijn boodschap nu weer heeft verpakt. Het toeval wil dat van Christiaan Weijts net een nieuwe roman verschenen is. De titel is Furore en het boek heeft één van de mooiste omslagen van het afgelopen jaar. Een compliment voor vormgever Ron van Roon. Furore heb ik besteld en zal ik binnenkort lezen. Natuurlijk ben ik benieuwd of Weijts in deze nieuwe roman plekken onderzoekt waar hij eerder nog niet durfde binnen te gaan.
Deze column verscheen eerder in de Boekenkrant, editie december 2020.
Het beschreven werk van Govert Derix doet me denken aan ‘Wij zijn licht’ van Gerda Blees. Een bijzondere, vernieuwende roman waarin iedere keer weer andere voorwerpen de protagonist zijn. Een van de beste boeken van 2020!