Hildegard Tischbein is een vrouw zonder illusies. Ze is 44 en alleen. Terwijl in haar kleine leven langzaam de rust verdwijnt, voltrekt zich in de Duitse samenleving een dramatische verandering.
Soms twijfelde Hildegard aan zichzelf. Eerlijk gezegd twijfelde ze altijd aan zichzelf, maar in sommige perioden had ze er meer last van. Zoals nu. Het naderend najaar. Of zou het dieper zitten? Volgens psychologen maakten mensen om de zeven jaar een zekere verandering door. Daarom strandden er zoveel huwelijken na zeven jaar. Pas geleden had het zdf die oude speelfilm met Marylin Monroe nog eens uitgezonden: The seven year itch. In het Duits was dat vertaald als Das verflixte 7. Jahr. Het was wel toevallig dat ze hier nu zeven jaar woonde. En in die Hamburgse studentenkamer had ze veertien jaar gewoond, dat was precies twee keer zeven. Maar ze moest niet zeuren. Ze was net vierenveertig geworden, dat was geen veelvoud van zeven. Ze had nog een heel leven voor zich. Wie weet wat de wereld haar nog te bieden had?
Die wereld was wel aan het veranderen, dat kon niemand ontgaan. Ook onze woonplaats ontkwam er niet aan. Elke gemeente moet zijn steentje bijdragen, zeiden de politici. Op de Boulevard liepen steeds vaker vrouwen met een hoofddoek. Bij de bibliotheek had een medewerkster het idee geopperd om boeken in het Arabisch aan te schaffen, maar die had van de directeur de wind van voren gekregen. Dat was nou net wat je niet moest doen, had hij uitgelegd. De bedoeling was dat die mensen zo snel mogelijk Duits zouden leren. Dan konden ze kennis maken met de Duitse literatuur. Ze had toen even moeten terugdenken aan haar eigen ervaringen in het onderwijs. Wat moest een asielzoeker met Schiller?
[…] Een paar keer per week kuierde Hildegard naar de Prisma. […] In dat portiek van de Prisma was het allemaal begonnen. Sinds een paar dagen werd die ruimte niet alleen in beslag genomen door winkelwagentjes en honden die op hun baasje wachtten. Er was een man neergestreken die daar op een accordeon zat te spelen. Het was een man van onbestemde leeftijd die ondanks de nog zachte temperaturen een dikke, haveloze jas droeg. Hij zat er van de vroege ochtend tot de late avond en speelde riedeltjes op zijn accordeon, die hij voortdurend onderbrak om de binnenkomende en vertrekkende klanten te groeten. Elke passant werd door hem overdreven nadrukkelijk toegesproken: ‘Goedemorgen! Goedemiddag!’ Ook riep hij vaak ‘Mahlzeit! ‘Hij had kennelijk geen idee dat deze begroeting iets met eten te maken had, hij dacht waarschijnlijk dat het een Duitse variant van Hallo! was. ‘Dag menier’ en ‘Dag mevrouw’. Hij onderbrak om de haverklap zijn accordeonspel voor zijn beleefde begroetingen. Muzikaal gezien waren die onderbrekingen niet erg: hij speelde abominabel slecht.
[…] Thuisgekomen had ze nog eens nagedacht. Waarom had ze zo schichtig gereageerd? Die man was een buitenlander die zijn best deed. Hij had zich in elk geval een paar woorden Duits eigen gemaakt. Dat hij zo bedonderd accordeon speelde, kon je hem misschien ook niet kwalijk nemen. Misschien was die man oorspronkelijk helemaal geen musicus, maar chirurg of kernfysicus. Zulke verhalen werden op de televisie vaak verteld. Het waren doorgaans juist goed opgeleide mensen die huis en haard en alle bezittingen hadden moeten achterlaten om het vege lijf te redden. Eigenlijk moesten we blij zijn met deze vluchtelingen. Ze brachten nieuwe intelligentie en nieuw bloed in onze vergrijzende samenleving. Als ze die accordeonspeler nog eens tegenkwam, zou ze zich niet zo angstig gedragen, dat nam ze zich plechtig voor.
Boekgegevens
Jef Rademakers, De muzikale vluchteling, Uitgeverij de Blauwe Tijger, 150 pagina’s, ISBN 978 94 921 6119 2 (€17,50)
Dit boekfragment verscheen eerder in de Boekenkrant, editie juli 2016.
